Մեր Կուկուրուզնիկը. [ինչպե՞ ս կառուցեցին, ինչպե՞ս քանդեցին]

2005թ.-ի հոկտեմբերի 20-ն էր, մեր մայրաքաղաքի  2787-րդ տարեդարձի հենց հաջորդ օրը Երևանի քաղաքապետարանը ստորագրեց N40 հրամանը, այն էր՝ Երևանի Երիտասարդական պալատի՝ «Կուկուրուզնիկի» քանդման թույլտվությունը: Շենքը վթարային էր ճանաչվել  «Հայսեյսմշին» և ԿՊԳՀ-ի եզրակացության հիման վրա, որն էլ ստորագրել էր Երևանի գլխավոր ճարտարապետ Սամվել Դանիելյանը:

Հետագայում տարածքը նմանվեց քարահանքի:

25 տարվա ընթացքում «Կուկուրուզնիկ»-ը դարձել էր երևանցիների ու հատկապես երևանցի ջահելների սիրելի վայրը՝ ժամանցի, ժամադրությունների, ինքնազարգացման, արվեստին ու իրար մոտ լինելու:

Իսկ մինչ այդ ՝ 1979թ.

Քանաքեռ բարձունքին՝  Աբովյան փողոցի վերջում Երիտասարդական պալատի հանդիսավոր բացումն էր: Այն խորհրդային իշխանությունների նվերն էր Երևանին ԽՍՀՄ հիմնադրման 50-ամյակի առթիվ:

Շենքի ճարտարապետներն էին Հրաչ Պողոսյանը, Արթուր Թարխանյանը և Սպարտակ Խաչիկյանը։ Վերջիններիս ներկայացրած ծրագիրը սկզբում դուր չէր եկել իշխանություններին, սակայն հետագայում պալատի ճարտարապետները ստացան Կոմերիտմիության համամիութենական մրցանակ, իսկ վերջերս Նյու-Յորքում լույս տեսավ «Սովետական Մոդեռնիզմ» գիրքը, որտեղ տեղ էին գտել խորհրդային շրջանի մոդեռն ոճի շենքերը, այդ թվում նաև մեր «Կուկուրուզնիկը»:

Շենքում գործում էր հյուրանոց, ակումբ, ռեստորան, հարսանյաց սրահ, լողավազան, սրճարան: Շենքի ներքին կահավորանքը ազգային մոտիվներով էր, նաև շատ էին արվեստի գործերը. բարում՝ քանդակագործ Մկրտիչ Մազմանյանի «Ադամ և Եվա» քանդակը, սպասասրահում՝ Թոմ Գևորգյանի «Գարուն»-ը: Պալատում աչքի էին զարնում Արﬕնե Կալենցի որﬓանկարները, Նելի Ասատրյանի գոբելեն աշխատանքը, Մարտին Զաքարյանի վիտրաժները, Զորիկ Ստեփանյանի փայտե քարտեզը: Թե ուր են հիմա այս ստեղծագործությունները, հայտնի չէ:

Ամենավերևում

Շենքի ամենավերևի ու ամենասիրելի հարկում սրճարանն էր: Մարդիկ նախապես էին սեղաններն ամրագրում, որ մի ընթրիքի ընթացքում հասցնեն 1-2 պտույտով քաղաքին նայել. բանն այն է, որ սրճարանի հատակը պտտվում էր իր առանցքի շուրջ, ու այցելուները հնարավորություն ունեին այդ բարձունքից ամբողջ քաղաքը տեսնել: Այս տեսանկյունից «Կուկուրիզնիկը» պտտվող հատակով երկրորդ շինությունն էր ամբողջ ԽՍՀՄ-ում:

«Բարձրանում ենք հյուրանոցի 18-րդ հարկը, որտեղ տեղավորված է սրճարանը` պտտվող հատակով: Անկրկնելի գեղեցիկ համայնապատկեր է բացվում սրճարանից: Երևում է մայրաքաղաք Երևանը բոլոր կողմերից: Եվ որքան գեղեցիկ, գրավիչ եւ հոյաշեն է մեր մայրաքաղաքը:

Եվ այս բոլորը ձեզ համար` երիտասարդներ, ձեր հանգստի, ուրախ ժամանցի համար, որ վաստակած աշխատանքից հետո ավելի ամբողջական զգաք ձեզ բաժին ընկած խաղաղ ու երջանիկ կյանքի ազնիվ հաճույքը»

«Սովետական Հայաստան», «Պալատը գործում է», Խ. Մխիթարյան

«Այաս»

Երիտասարդական պալատը նաև դարձել էր հայկական ռոք-շարժման տունը: 1983 թվ.-ին այնտեղ հիմնվեց «Այաս» ռոք-ակումբը, որի գործունեության շրջանակներում տեղի ունեցան բազմաթիվ  համերգներ, փառատոներ, հանդիպումներ: Խումբը համագործակցում ու համերգներ էր կազմակերպում մի շարք արևմտյան ու ռուսական ռոք խմբերի հետ: 1987թ.-ին ապամոնտաժված հեծանվային հրապարակի տարածքում կազմակերպվեց ռոք-փառատոն:

«Այն կառուցվել էր որպես ժողովրդավարական հանրության խորհրդանիշ, որում տեսնում էինք  նոր հորիզոններ, մտքի ազատություն: Ցավալի է, որ հետագայում, երբ Հայաստանն անկախացավ, հենց այդ հանրությունն էլ քանդեց այն, ինչ ստեղված էր իր համար»:

Անահիտ Թարխանյանը՝ ճարտարապետ Արթուր Թարխանյանի դուստրը

Երիտասարդական պալատում հավաքվում էին տարբեր հանրապետություններից ու մարզերից եկած երիտասարդներ՝ շփվում, փոխանակվում գաղափարներով, քննարկում թույլատրելի ու անթույլատրելի թեմաներ, փառատոններ սիմպոզիումներ կազմակերպում: Այն յուրատեսակ հավաքատեղի էր, որը հասցրեց 25 տարվա ընթացքում դառնալ քաղաքի խորհրդանիշ:

2005թ.-ից մինչ օրս

Շենքի ճարտարապետներից Հրաչ Պողոսյանը իր հարցազրույցներում բազմիցս պատմում է՝ «2005թ.-ին որևէ նոր բան կառուցելու նախագիծ չի ներկայացվել, «Ավանգարտ» ընկերության սեփականատերը ուղղակի մտել է երկրի նախագահի մոտ, ասել՝ աշխարհի 8-րդ հրաշալիքն եմ կառուցելու, նա էլ հանձնարարել է ստորագրել շենքի քանդման մասին դիմումը»…

«Կուկուռուզնիկ»-ին վերաբերվող վերջին տեղաշարժը եղավ 2010թ.-ին, երբ հին շենքի տեղում նորը կառուցելու մրցույթ հայտարարվեց, որի հաղթող՝ ճապոնացի ճարտարապետի ծրագիրն արդյունքում չհաստատվեց և տարածքն այժմ ոչ միայն ամայի է, այլև օգտագործվում է իբրև քարահանք՝ քաղաքի գրեթե կենտրոնում:

Այժմ՝

«Փաստ» թերթը հայտնում է, որ Երիտասարդական պալատը կվերականգնվի։ Պարբերականը գրում է՝ «Երիտասարդական պալատը վերականգնելու համար նախորդ տարի քաղաքացիական նախաձեռնություն էր ստեղծվել, որտեղ ընդգրկվել էին տարբեր բնագավառների ներկայացուցիչներ ու արվեստագետներ: 2019թ. ամռանը ժողով էր եղել, որտեղ այս հարցով մշտական զբաղվելու որոշում էր կայացվել: