Ես Դանիել Երաժիշտն եմ․․․

Երբ ես 18 տարեկան էի․․․ նոր էի ընդունվել Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիա: Ջութակահար էի՝ դիրիժոր դառնալու երազանքով:

Իսկ հիմա դարձել եմ․․․ դասախոս՝ նույն կոնսերվատորիայում:

Երիտասարդությունը մի բան է,․․․ որ զարդարում է մեր գոյությունը՝ ինչպես Նժդեհն է ասել. «Երիտասարդությո՜ւն, աշխարհի անգերազանցելի գեղեցկությունն ես դու, երբ բարձրանպատակ ես»:

Այսօրվա երիտասարդությունը․․․ հենց Նժդեհի ասած երիտասարդությունն է, քանզի մեծ առաքելություն ունի պահպանելու և շենացնելու այն արժեքները, որոնք ձեռք են բերվել կյանքի գնով: Ամենավառ վկայությունը՝ Ապրիլյան պատերազմն էր և Թավշյա Հեղափոխությունը:

Թեպետ գիտեք, կան բաներ․․․ որոնք խանգարում են երիտասարդությանը, շեղում վեհ իդեալներից, ազգային արժեքներից: Դա գլոբալիզացիան է, «չարվեստն» է («ոչ» և «չար») հակամշակույթը, շոու-բիզնեսը և այլն:

Երկար ապրած մարդը․․․ մի առավելություն ունի: Ավելի լավ, քան Ֆրենսիս Բեկոնը, չեմ կարող ասել. «Երկար կյանքը մի առավելություն ունի՝ մարդը հասցնում է գիտակցել իր սխալները և ժամանակ է ունենում զղջալու»:

Վատ սովորությունները տարիների ընթացքում․․․ վերածվում են բնավորության, ինչը արդեն խանգարում է նաև շրջապատին:

Կյանքում ամենակարևորն այդուհանդերձ․․․ ՍԵՐՆ է:

Բայցևայնպես․․․Սերը չի նշանակում թուլություն, ամենաթողություն: Դաժան է ասել Նիցշեն. «Աստվածն էլ իր ԴԺՈԽՔՆ ունի՝ դա իր սերն է մարդկանց հանդեպ»:

Իմ ամենահավատարիմ ընկերը․․․ նա է, ում ես եմ հավատարիմ:

Իսկ երաժշտությունը․․․ Աստծու հետ խոսելու, խոստովանելու, Նրան գովերգելու լեզուն է:

Հիմա մտածում եմ, որ անիմաստ երկար ժամանակ եմ կորցրել․․․ անզգա, նյութապաշտ մարդկանց ոգեղեն արժեքներ ներշնչելու անհաջող փորձերում:

Մարդիկ ողջ կյանքում փնտրում են երջանկություն, մինչդեռ․․․ ինչպես Դոստոևսկին է ասել. «Մարդը դժբախտ է, քանի որ չի իմանում, որ երջանիկ է»:

Իսկ ես հիմա հասկացել եմ մի կարևոր բան․․․ որ, չկա ավելի մեծ երջանկություն, քան խաղաղությունը, ինչպես Բեթհովենն էր ասում՝ ներսի և դրսի խաղաղությունը:

Կոմիտասը․․․ ինքն էր փնտրում այդպիսի խաղաղություն և ի զորու էր ինքը հոգու խաղաղություն պարգևել, պատահական չէ, որ ֆրանսիացի մեծանուն երաժշտագետ Լուի Լալուան, նկարագրելով Կոմիտասի փարիզյան համերգը, նրա երգեցողությունը («Տիրամայրն» տաղը), գրել է. « Մենք զգացինք Աստծու ներկայությունը»:

Երաժիշտ լինել․․․ կնշանակի երջանիկ լինել: Գարսիա Լորկան կասեր. «Ամենատխուր ուրախությունը երաժիշտ լինելն է»: (Հատկապես, «Դանիել Երաժիշտ» ճճճ):

Հայկական երաժշտությունը միշտ պատմում է․․․ հայ ժողովրդի, համամարդկային վեհ իդեալների, մեր «երկիր դրախտավայրի», մեր կորսված դրախտի մասին, քանզի երաժշտությունը՝ «ամենեն մաքուր հայելին է ցեղին» (Կոմիտաս):

Իսկ ես երաժշտության միջոցով միշտ փորձել եմ․․․ արտացոլել Գեղեցիկը, Ճշմարիտը, և Բարին, այսինքն, «աստվածայինը», քանի որ երաժիշտը Սուրբ Հոգու «նվագարանն է»: Չէ՞ որ, ըստ Բախի, երաժշտությունը կոչված է փառաբանելու Արարչին և նպաստելու մարդկային հոգու փրկությանը:

Այսօր, երեկ, վաղը ու միշտ․․․ պիտի ծառայել հանուն հայ ժողովրդի դարավոր երազանքի իրականացմանը:

Հին հայկականը, ազգայինն ու ավանդականը․․․ մեր ժողովրդի ապագայի առհավատչյան են: Թե՜ իմաստասիրությունը, թե՜ պոեզիան, թե՜ երաժշտությունը, որը երջանակահիշատակ Վազգեն Վեհափառ Հայրապետը բնորոշել է որպես «Սուրբ Հոգով շաղախված»:

Իսկ նոր երաժշտությունը,․․․ դեռ պիտի պատմություն դառնա:

Ամեն անգամ հուզվում եմ, երբ․․․ դիտում եմ Արարատը:

Մարդ ինքնամեկուսացմամբ է հասնում․․․ ոգու բարձունքներին:

Իսկ ես փորձում եմ․․․ արժանանալ մեր մեծերի, ճգնավորների ավանդին, փորձել ինքս էլ «այրվելով, լուսավորել մերձավորներին»:

Եղել է, չի եղել․․․ Եթե մի բան եղել է, ինչպե՞ս կարող է եղած չլինել:

Իսկ իրականում այնքան էլ բարդ չէ․․․ հասկանալ, որ առանց ճշմարիտ հավատքի մեծ արժեքներ չեն արարվում:

Եվ սերն է, սերն է մեզ առաջ տանում․․․«փշերի միջով առ աստղեր», «խավարից դեպի լույս»:

Հուսահատություններն ու ոգևորությունները հաջորդում են իրար․․․Կյանքի «դիալեկտիկան» է, որն ի վերջո պսակվում է Հույսով:

Ես էլ մի ճամփորդ եմ, որը․․․ նույպես բռնել է հավերժի ճամփան:

Ես Դանիել Երաժիշտն եմ, ես,․․․ դեռ պիտի արդարացնեմ, արժանանամ կրելու 11-րդ դարի շարականագիր, Դանիել Երաժշտի անունը՝ երգիչ, որին Գրիգոր Մագիստրոսը անվանել է «Նոր Օրփեոս»:

կարդացեք նաև՝

Ես Դանիել Երաժիշտն եմ․․․

Շուշան Մարուքի