Երբ ես 18 տարեկան էի․․․ ավելի շատ հավատում էի պատճառներին և բնավ չէի մտածում հետևանքների մասին, հետո սկսեցի զգուշանալ հետևանքներից և զանցառել պատճառները… իսկ այժմ համոզված եմ, որ կյանքն ավելին է, քան ուղղակի պատճառահետևանքային իրարահաջորդությունը:
Այդ օրերի աշխարհն ու այսօրվանը․․․ միմյանցից զանազանվում են ընդամենը լուսավորվածության դիրքով և գույների փոփոխության աստիճանով:
Թեպետ․․․ տարբերություններ կան, էականը պահպանվել է, ինչպես՝ կենսախնդությունը, լավատեսությունը և հավատքն ինքս իմ և ապագայի նկատմամբ:
Երիտասարդ ժամանակ ավելի լավ էի․․․ հավանաբար այդպես կսկսեմ իմ ինչ-որ մի պատմվածք մի 40 կամ, ով գիտի, մի 50 տարի անց։ Իրականում համոզված եմ, որ «երիտասարդ ժամամակ» ասվածն անցյալական չէ և ավելի շատ հոգեբանություն է, քան թե բնախոսություն (ֆիզիոլոգիա): Եվ չի բացառվում, որ այդ պատմվածքն ավարտեմ հետևյալ նախադասությամբ. «Մի՛ սպանեք ձեր միջի երիտասարդին ու երիտասարդությունը՝ տրվելով տարիքային սանդղակավորմանը: Երիտասարդությունն ավելին է, քան ուղղակի տարիքը»:
Իսկ հիմա սովորել եմ․․․ լռությանը, քանի որ այն անցել է տարիքի հակառակ կողմը:
Ես հաճախ եմ կանգ առնում այն մտքրի վրա․․․ որ սոցիալական ժամանակի քայքայմանը հաջորդում է անձնական ժամանակի քայքայումը: Մարդիկ այսօր վերին աստիճանի զբաղված են և իրենք իրենց հետ լինելու, մենանալու խիստ կարիք ունեն: Ու մտածում եմ, որ շաբաթվա օրերի հին՝ 7 օրերի բաժանումն այլևս ժամանակավրեպ է: Մեզ հարկավոր է 8-օրյա շաբաթ՝ 2 օր աշխատանք + 1 օր հանգիստ + 3 օր աշխատանք + 2 օր հանգիստ բաշխվածությամբ:
Բայցևայնպես․․․ կյանքը շարունակվում է, և սովորում եմ ապրել երբեմն մտածելով, երբեմն զանցելով այն՝ «իմ մենությունն ավելի քնքուշ գրկելու համար» (Նիցշե):
Պոեզիան և գիտությունը․․․․ միմյանց ներհակ, բայց և միմյանց լրացնող: Երկուսն էլ հնարավորությունների արվեստ են և գործ ունեն լեզվի հետ. դրանք միմյանց շաղկապված են ստեղծագործականությամբ:
Իմ միջի պոետը․․․ իր նավարկությունն է շարունակում՝ անգամ իմ իսկ պատկերացրած կամ երևակայած կյանքից անդին:
Իսկ Թոնդրակը նույն Սմբատն է, պարզապես․․․ ավելի շուտ՝ Սմբատն է նույն Թոնդրակը, բայց Թոնդրակն արդեն Սմբատը չէ:
Ձեզ մի զրկեք ինքներդ ձեզանից ավելի հեռուն գնալու հաճույքից․․․ ուստի անպայման ժամանակ հատկացրեք ընթերցանությանը. ինքներդ ձեզ հետ լինելու լավագույն միջոցներից է գիրքը, հատկապես մեր այս շտապող, վռազող օրերում:
Ասում են՝ կրիան ճանապարհի մասին ավելին գիտի, քան նապաստակը․․․ բայց կարևորն ինքդ քո ճանապարհն ունենալն է և այն այլոց ճանապարհի հետ չշփոթելը:
Աշխատասիրությունը և տաղանդը․․․ փոխլրացնող, բայց և փոխժխտող իրողություններ են: Առաջինը մխիթարություն է անհուսության մեջ, երկրորդը անհնարինության մեջ գտնված բերկրանքն է:
Կնոջիցս սովորում եմ․․․ հանդուրժողականությունը:
Սերն ապրում է և կերպափոխվում․․․ սակայն մնալով ինքն իր իսկ նպատակը: Իսկ իրականում սերը կարիք չունի կերպափոխության. սերն ինքն է կերպափոխում:
Սիրտդ շուռ կգա ու կնահանջի․․․ կեսգիշերից վեր բարձրացող անվան մեջ:
Համալսարանում դասախոսելն ինձ օգնում է և խանգարում․․․ ստեղծագործել:
Այսօրվա երիտասարդությունը․․․ կանգնած է բարդ մարտահրավերների առջև ու պետք է հաղթահարի իրեն պարտադրված անհամբերությունն ու շտապողականությունը:
Ես հավատում եմ․․․ Մարդուն և նրա կողմից ժխտվող Աստծուն:
Ամենաշատը հուսահատվում եմ․․․ երբ բախվում եմ անազնվությանը:
Երկրորդ նավարկությունը առաջինից տարբերվում է․․․ Ակունքից ունեցած իր հեռվությամբ, հետևաբար՝ Վերադարձի իր համառ ձգտումով: Առաջինի ժամանակ կյանքը մեզ տրված էր անմիջականորեն, Երկրորդի ժամանակ՝ գրով միջնորդավորված: Արդ գիրն է այդ երկուսին տարանջատողն ու միաժամանակ միացնողը:
Եվ առհասարակ, երկրորդի հնարավորություն պետք է․․․ փնտրել ամեն ինչում. միևնույնը՝ բազմաթիվ եղանակներով:
Ինչևէ․․․ Սիրո մեջ է կյանքի գեղեցկությունը, և Սիրով է կյանքն ընդարձակվում:
Ինձ թվում է՝ ճակատագիրս շրջել եմ այն ժամանակ, երբ․․․ ընտրեցի պատմագետի մասնագիտությունն ու չհրաժարվեցի պոեզիայից:
Ուստի ավելի պատասխանատվությամբ եմ․․․ վերաբերվում թե՛ պատմագիտությանը, թե՛ պոեզիային:
Արարումն ունենում է եղանակներ, որ․․․ կարողանանք արտաքին ու ներքին վկայությունների մեջ զանազանել սրտի ու մտքի անդորրը:
Իսկ ես արանքներում այդ անցումների․․․ սիրում եմ, կարդում եմ, հանդիպումներ եմ ունենում, դասախոսում եմ և ստեղծագործում: Մի խոսքով՝ փորձում եմ ապրել:
Աշունը մարդուն դարձնում է․․․ մելամաղձոտ, բայց ինձ՝ ավելի ստեղծագործ, եռանդուն:
Իսկ ձմեռը․․․ տրամադրում է մտածելուն, խորհելուն, տարածությունն ու ժամանակը և դրանցում ինքս ինձ վերարժևորելուն:
Ծանր է փոշին անճակատագիր ուղիների․․․ հիրավի, մարդ մեռնում է այնժամ, երբ մենության մեջ ճամփեքը, և ճամփեքի մեջ մենությունն է մեռնում:
Իմ Երևանը․․․ Առաջին Մասիվի այգին է և Երևանի պետական համալսարանը:
Չերևանցին Երևանում․․․ բացահայտում է հեռվության խորհրդավորության, հետևաբար՝ ինքն իրեն որոշակի հեռվությունից նայելու գրավչության տաղտուկը:
Մի բուռ Հայաստանում ամեն մեկն ունի․․․ իր բաժին պատասխանատվությունը ո՛չ այնքան անցյալի, ո՛չ այնքան ներկայի, որքա՛ն ապագայի նկատմամբ:
Իսկ ես․․․ փորձում եմ իմ բաժին պատասխանատվությամբ հասկանալ այդ անցյալը, գնահատել ներկան և մտածել ապագան: Իսկ դրա համար նախ և առաջ հարկավոր է թոթափել պատմության բեռը՝ հրաժարվելով «պատմության ավելցուկից»:
Գունաթափ երեկոները գունավորում են․․․ ընտանեկան ջերմությունն ու ստեղծագործելու հնարավորությունը:
Իսկ գիշերը ժամանակահատված է այն մասին, որ․․․ վերադառնանք ինքներս մեզ:
Քանի որ լռության մեջ չեն մակարդվում… մեր զգացմունքներն ու ապրումները, մեզ մնում է ստեղծագործելն ու արարելը:
Դժվար չէ, սակայն, ինքնաբացառումը․․․ հանուն բխումի մաքրության:
Դժվար է․․․ սակայն համապատասխան մեկին գտնելը:
Բայցևայնպես․․․ թող որ Սերն ու Լույսը մեզանից անպակաս լինեն:
Իմ մասին մարդիկ սովորաբար ու հավանաբար մտածում են․․․ որ կա՛մ շատ բարդ եմ, խիստ և ներամփոփ, կա՛մ շատ միամիտ եմ, մեղմ ու անմիջական:
Իսկ ես փորձում եմ․․․ լինել այն, ինչ ինձանից ուզում եմ ստեղծել:
Ես Սմբատ Հովհաննիսյանն եմ, ես․․․ կանգնած եմ այստեղ և մեկն եմ բազումի մեջ:
Ես Թոնդրակն եմ, ես․․․ միշտ նավարկության մեջ եմ, և իմ նավարկությունը մտքի և սրտի նավարկություն է, անգամ ցամաքում:
կարդացեք նաև՝
Ես Հովիկ Չարխչյանն եմ…
Ես Հարություն Մնացականյանն եմ․․․
