Մարդը տիեզերք է գնում ոչ թե երկրագնդի վրա տեղ չլինելու պատճառով, այլ պարզապես չի դիմանում երկրային ցավերին․․․

Բանաստեղծ Համո Սահյանը (ի ծնե՝ Հմայակ Սահակի Գրիգորյան) ծնվել է 1914 թվականի ապրիլի 14-ին՝ Սիսիանի շրջանի (այժմ՝ Սյունիքի մարզ) Լոր գյուղում։ Սկզբնական կրթությունը ստացել է տեղի դպրոցում, որտեղ իբրև ուսուցիչ աշխատել էին բանաստեղծներ Գառնիկ Քալաշյանը և Ակսել Բակունցը։ 1927 թվականին Սահյանը տեղափոխվել է Բաքու, որտեղ ստացել է միջնակարգ կրթություն։

1935-39-ին սովորել է Բաքվի մանկավարժական ինստիտուտի հայկական ֆակուլտետում։ 1939-1941 թվականներին աշխատել է Բաքվի «Խորհրդային գրող» ամսագրում:

Համո Սահյանը մասնակցել է Հայրենական մեծ պատերազմին (1941–1945 թթ.)` որպես Կասպիական նավատորմի նավաստի։

1944-ին գրող Ստեփան Զորյանի հրավերով գալիս է Երևան և բնակություն հաստատում նրա տանը։ Հենց Զորյանի օգնությամբ է Սահյանը ստեղծել իր առաջին գիրքը՝ «Որոտանի եզերքին» վերնագրով։ Ստեփան Զորյանի ուշադրությանը Սահյանը պատասխանել է ձոն-նվիրումով, որում այսպիսի տողեր կան.

«Դուք հոր նման խիստ եք եղել, 
Ու հոր նման ներող,
Ձեր խորհուրդը խորն է եղել
Ու խրատը՝ գերող»։

    

1965-1967 թվականներին Համո Սահյանը եղել է «Գրական թերթ»-ի գլխավոր խմբագիրը։ Մահացել է 1993-ի հուլիսի 17-ին՝ Երևանում։ Նրա աճյունը տեղ է գտել Կոմիտասի անվան պանթեոնում։

Ուշագրավ պատառիկներ Համո Սահյանի կյանքից

Սահյանի առաջին սերն իրենց գյուղի ջրաղացպանի աղջիկն է եղել, բայց ամեն ինչ ավարտվում է, երբ Սահյանը տեղափոխվում է Բաքու։ Աղջիկն այդպես էլ ոչ մեկի հետ չի ամուսնանում։

 

Սահյանն իր գրական անունը ստեղծել է հոր՝ Սահակի անվան առաջին մասի «Սահ» և ազգանվան վերջավորության «յան» համատեղումով։

 

«Համո Սահյանի պոեզիան շարունակում է սնել ընթերցողներին, ապաքինում է նրանց վիրավոր, քայքայված նյարդերն ու հոգիները»,- մեծ պոետի մասին ասել է բանաստեղծ, հասարակական գործիչ Ռազմիկ Դավոյանը։

* * *

Ես ամբողջ գիշեր քեզ էի կանչում,
Քեզ էի հիշում ես ամբողջ գիշեր,
Ինձ ամբողջ գիշեր քո սերն էր տանջում,
Ախ էի քաշում ես ամբողջ գիշեր:
Ինչո՞ւ ես դրել գլուխդ բարձին,
Անցնող ժամերին չկա վերադարձ,
Արի չսպասենք մենք լուսաբացին,
Արթնացիր, թռչենք դեպի լուսաբաց:
Կյանքը տրվում է միայն մի անգամ,
Երկու կյանք երբեք չի ունեցել մարդ,
Վայելիր վերջին ակնթարթն անգամ,
Մի հանձնիր քնին ոչ մի ակնաթարթ:
Ինչո՞ւ ես դրել գլուխդ բարձին,
Անցնող ժամերին չկա վերադարձ,
Արի չսպասենք մենք լուսաբացին,
Արթնացիր, թռչենք դեպի լուսաբաց:
Լսել եմ սրտիդ զարկերը հեռու
Եվ ամբողջ գիշեր զրկվել եմ քնից,
Եթե իմ ձայնից չես արթնանալու,
Գոնե արթնացիր սրտիդ զարկերից:
Ինչո՞ւ ես դրել գլուխդ բարձին,
Անցնող ժամերին չկա վերադարձ,
Արի չսպասենք մենք լուսաբացին,
Արթնացիր, թռչենք դեպի լուսաբաց:
Համո Սահյան
1945

* * *

Մեր լեզուն մեր խիղճն է դա,
Սուրբ հացը մեր սեղանի,
Մեր հոգու կանչն է արդար 
Ու համը մեր բերանի:

Մեր լեզուն ծուխն է մեր տան,
Մեր կշիռն աշխարհի մեջ,
Նա աղն է մեր ինքնության,
Էության խորհուրդը մեր:

Մեր լեզուն արյունն է մեր,
Արյունից ավելի թանկ,
Մեր բուրմունքն ու գույնն է մեր,
Մեր լեզուն մենք ենք որ կանք:

Նա պիտի մեր առաջին 
Ու վերջին սերը լինի,
Ի՞նչ ունենք էլ աշխարհում,
Որ այսքան մերը լինի:

* * *

Տխրությունով, սիրով,
Բախտով հարբած եղիր,
Մի քիչ պարտված մնա,
Մի քիչ աստված եղիր:
Բաշխիր, ինչ որ ունես,
Մի ափսոսա ոչինչ,
Սրտիդ ուզածն արա
Ու սրտաբաց եղիր:
Ամեն բացվող օրվադ
Աստծու պարգև ասա,
Մի լավ խոսք ես լսել՝
Թռնելու թև ասա,
Միշտ ճերմակին ճերմակ
Ու սևին սև ասա,
Ծուռ նայողիդ վրա
Դու ծիծաղած եղիր:
Ու երբ ցերեկն անցնի,
Ընկնի գիշերը մութ,
Երբ չգտնեն արդեն
Ինձ՝ աչքերը քո լուրթ,
Եվ դու մենակ մնաս,
Քեզ ինձանից խորհուրդ.
Համո Սահյան ասա,
Նստիր ու լաց եղիր: