Logo

Օրվա տերմին. մոլբերտ

Հեղինակ
Դինա Սամվելյան
18:00 / 11.03.2022ՄՇԱԿՈՒՅԹ
Մոլբերտ

Մոլբերտը`  նկարելու համար փայտե կամ մետաղական տակդիր է, որի վրա տարբեր բարձրություններով և տարբեր թեքություններով ամրացված է կտավ, ստվարաթուղթ կամ գծանկար: 


Մոլբերտ – պատմություն 

Մոլբերտները սկսել են օգտագործվել դեռևս հին եգիպտացիների ժամանակներում։ Ի սկզբանե մոլբերտ էր համարվում նկարի հիմքը, որը պատրաստվում էր յուղաներկով տախտակե կամ պղնձե վահանի վրա։ Ի լրումն բյուզանդական սրբապատկերների և եգիպտական մումիաների պատկերների՝ մոլբերտներն առաջին անգամ կիրառվել են 9-րդ և 12-րդ դարերում զոհասեղանների կամ վարագույրների պատրաստման նպատակով, իսկ 16-րդ դարում դրանք փոխարինվել են փայտե շրջանակի վրա դրված կտավով։ 

Հոլանդացի նկարիչները և նրանց ընդօրինակողները շարունակում էին նկարել մոլբերտների վրա նաև հետագայում։ 19-րդ դարում որպես մոլբերտ օգտագործել նաև ավելի կայուն փայտե-տաշեղային սալիկներ։ 
Որոշ աղբյուրներ նշում են, որ Malbrett բառն այլևս չի օգտագործվում գերմաներենում։ Ավելի ճիշտ կլինի ասել, որ մոլբերտը չի կիրառվում իր նախնական նշանակությամբ: Այնուամենայնիվ մոլբերտները կարելի է գտնել արվեստի պարագաների խանութներում:

Մոլբերտ 1

Մոլբերտի տեսակները

Մոլբերտները բաժանվում են երկու մեծ խմբի՝ եռոտանի, որոնք արդեն հայտնի են եղել հին ժամանակներում, և մոլբերտներ՝ կազմված ուղղահայաց դարակաշարերից՝ տեղադրված հորիզոնական հիմքի վրա։

Ստուդիայի մոլբերտը բաղկացած է երկու փոխկապակցված շրջանակներից՝ վերին և ստորին: Դրանք սովորաբար օգտագործում են պրոֆեսիոնալ նկարիչները: Ստուդիայի մոլբերտները լինում են ծալովի և անշարժ, նույնիսկ պտուտակային մեխանիզմներով՝ կտավն ամրացնելու համար:

Մոլբերտները լինում են տարբեր բարձրություններով և լայնություններով, միակողմանի և երկկողմանի, մեկ կամ երկու կտավի համար, կարող են հագեցած լինել վրձինների և ներկերի համար հարմար դարակներով: 

Մոլբերտ 2

Մոլբերտն արվեստում 

Մոլբերտը՝ որպես նկարչի գործիք, նշանակալի դեր է խաղացել արվեստի պատմության մեջ։ 12-րդ դարում սեղանի մոլբերտն օգտագործում էին վանականները՝ ձեռագրեր ստեղծելու նպատակով։ Ներկայումս տիպային աշխատանքների համար օգտագործվում են նաև 40-45 աստիճան թեքության անկյան տակ գտնվող փոքր սեղանի մոլբերտները։

Վերածննդի դարաշրջանում կերպարվեստն առանձնահատուկ զարգացում է ապրել և հասել նոր բարձունքների։ Մոլբերտը հաճախ հայտնվում էր վարպետների կտավներում, առավել հաճախ՝ ինքնադիմանկարներում, և դառնում նկարչի անբաժան հատկանիշը և ընդհանրապես՝ գեղանկարչության խորհրդանիշը։ 1635 թվականին Պիեռ Լեբրունն իր «Գեղանկարչության հրաշալիքների մասին էսսեների ժողովածուում» մոլբերտն անվանում է «նկարչության կարևոր գործիք»։ Կան նաև ապացույցներ, որ 16-րդ դարում նմանատիպ կառույցներ՝ փայտե շրջանակներ ոտքերի վրա, օգտագործում էին ջուլհակները՝ գոբելեններ արտադրելու և պատրաստի աշխատանքներ ցուցադրելու համար:

Նավթի վրա հիմնված ներկերի մշակումը, որոնք կարող էին պահվել մետաղական խողովակներում, զուգորդվելով շարժական մոլբերտների դիզայնի բարելավման հետ, փոխել են նկարչության դեմքը: Նկարիչը հնարավորություն է ունեցել ազատ տեղաշարժվել՝ ունենալով աշխատանքի համար անհրաժեշտ ամեն ինչ և անմիջապես ֆիքսել այն ամենն, ինչ տեսել է։ Քիմիայի և մոլբերտի միջոցով ձեռք բերված այս ազատությունը ծնել է արվեստի նոր ձև՝ մոլբերտ նկարչություն: