Հավաքականում նորամուտի թանկ գինը․ Ինչպես «կյանքի խաղը» վերափոխեց հայ դարպասապահի կարիերան

Խաղի մանրամասները

տուր

01 Հունվար 1970 - 01:06

-

-

Կատարել Խաղադրույք

Ցանկացածս էլ ունենք մտքում պահած մի երազանք, որի իրականանալուն անհամբերությամբ ենք սպասում: Շատերի դեպքում այդ երազանքը ժամանակի ընթացքում դառնում է նպատակ: Անդադար աշխատելով այդ ուղղությամբ՝ չես էլ պատկերացնում՝ ինչ կզգաս, ինչ ապրումներ կունենաս այն օրը, երբ պատկերացումներդ իրականություն դառնան: Գոռ Մանուկյանն այն պահից, ինչ 10 տարեկան հասակում արդեն իսկ դարպասապահ դառնալու մտքով ոտք դրեց «Փյունիկ» ակումբի մարզադպրոց, իր առջև նպատակ էր դրել՝ պաշտպանել ազգային հավաքականի դարպասը: Նա շատ աշխատեց այդ ուղղությամբ, երազանքն իրականացավ: Բայց Մանուկյանը դժվար թե պատկերացներ, որ այդ նույն օրը ստանալու է իր մարզական կարիերայի ամենածանր փորձությունը, մարտահրավեր, որի հաղթահարման համար ջանում է մինչ օրս: Բայց ամենի մասին՝ հերթականությամբ:

«Հենց սկզբից դարպասապահ եմ եղել: Ինձ դուր է եկել այն պատասխանատվությունը, որ իր ուսերին կրում է դարպասապահը»,- նշում է Մանուկյանը, որը հաստատուն քայլերով հասավ ակումբի առաջին թիմ: Այդ ճանապարհին նրան ուղեկցեց դարպասապահների մարզիչ, ակումբային ֆուտբոլում և հավաքականների մակարդակով աշխատելու մեծ փորձ ունեցող Հայկ Կիրակոսյանը, որը ֆուտբոլային աշխարհում ամենալավն է ճանաչում Գոռին: «Նա 2005 թվականից իմ գլխավորությամբ է մարզվել բոլոր տարիքային թիմերում: Առաջին հերթին, ընտիր անձնավորություն է, ինչպիսիք այսօրվա ֆուտբոլում քիչ են: Աշխատասեր է, նպատակասլաց: Ոտքով որակյալ խաղը լավագույն կողմերից է: Ես շատ մեծ ուշադրություն եմ դարձնում այդ գործոնի վրա, քանի որ դա ժամանակակից ֆուտբոլի պահանջն է»,- ասում է Կիրակոսյանը:

Վերջին 13 տարում մեր միակ Մ19 հավաքականը, որ․․․

Հայաստանի Մ19 հավաքականը 2008 թվականի մայիսից ի վեր ընդամենը մեկ անգամ է հաղթահարել Եվրոպայի առաջնության որակավորման փուլի արգելքը և դուրս եկել էլիտ-ռաունդ (չհաշված ԵՎՐՈ 2019-ը, որի եզրափակիչ փուլին որպես տանտեր ենք մասնակցել): Դա 2011 թվականին էր, Վարազդատ Ավետիսյանի գլխավորած թիմի մի մասնիկն էր նաև Մանուկյանը: Ճիշտ է, նա ընդհանուր անցկացրեց ընդամենը մեկ խաղ՝ դարպասն անառիկ պահելով Անդորրայի հավաքականի դեմ մրցավեճում (1-0): Մեր պատանեկան ընտրանին իր ենթախմբում գրավեց 2-րդ տեղը՝ առաջ անցնելով Սլովակիայից ու զիջելով Հունաստանին: Էլիտ-ռաունդում շանսերը փոքր էին, մրցակիցներն էին Իսպանիան, Իտալիան և Բելգիան: Այդուհանդերձ, հաջողվեց Բելգիայի հետ ոչ-ոքի խաղալու շնորհիվ 1 միավոր վաստակել:

Մ19 հավաքականի հիմնական դարպասապահն այդ ժամանակ Ալբերտ Օհանյանն էր, որն արդեն չի զբաղվում պրոֆեսիոնալ ֆուտբոլով: Մանուկյանը շատ լավ է հիշում այդ հանդիպումները․ «Շատ հեռանկարային, միասնական հավաքական էր, պայքարող տղաներ էին: Ցավալի է, որ 1993 թվականին ծնված այդ ֆուտբոլիստներից քչերն են այսօր մնացել ֆուտբոլում: Սլովակիան ու Հունաստանը մեր ենթախմբի ֆավորիտներն էին, բայց մենք գրավեցինք 2-րդ տեղը: Թե՛ Հունաստանին, թե՛ արդեն էլիտ-ռաունդում Իսպանիային պարտվեցինք 1-2 հաշվով: Իսպանացիներից գոլ ընդունեցինք ավելացված 4-րդ րոպեին: Հետաքրքիր է, որ հետագայում հենց Իսպանիան ու Հունաստանը խաղացին ԵՎՐՈ-ի եզրափակիչում, իսպանացիները հաղթեցին 1-0 հաշվով»:

Երբ ամենահուսալին ես, բայց հավաքականում շանս չես ստանում

2013 թվականին Մանուկյանն այն 4 դարպասապահներից էր, որ հրավիրվել էր ազգային հավաքական՝ նախապատրաստվելու Չեխիայի և Դանիայի դեմ աշխարհի առաջնության ընտրական խաղերին: Նա չհայտավորվեց չեխերի դեմ մրցավեճին, բայց 19-ամյա ֆուտբոլիստը հանգամանքների բերումով հնարավորություն ստացավ ընդգրկվել Դանիայի դեմ երևանյան խաղի հայտացուցակում: Պատճառն այն էր, որ Ռոման Բերեզովսկին վնասվածք էր ստացել չեխերի դեմ հանդիպմանը, որում հաղթել էինք 2-1 հաշվով:

Նա թողել էր ֆուտբոլը և անցել ծառայության, իսկ հետո դարձավ հավաքականի ամենակայուն ֆուտբոլիստներից մեկը․ Արտակ Գրիգորյանի պատմությունը

Դանիային զիջեցինք նվազագույն հաշվով, դարպասը Գևորգ Կասպարովն էր պաշտպանում․ «Վառ հիշողություններ են մնացել, կապ չունի՝ խաղո՞ւմ ես, թե՞ ոչ: Հիմնի ժամանակ, այն էլ՝ նման երիտասարդ տարիքում, յուրահատուկ զգացողություններ ես ունենում: Նույնիսկ պահեստայինների նստարանին նստած՝ թևեր ես առնում, դա անբացատրելի է: Այն ժամանակ էլ այնպիսի հավաքական ունեինք, որը շատ ուժեղ էր, ամեն խաղից հաղթանակ էին սպասում: Այդ տարիքում դրա մի մասնիկը լինելը լավ ձեռքբերում էր»:

Մանուկյանը երկար ժամանակ կայուն խաղաժամանակ էր ստանում «Փյունիկում» և պարբերաբար հրավիրվում նաև ազգային հավաքական: Հայտավորվելով մի շարք խաղերի՝ այդպես էլ չէր ստանում դրսևորվելու իր շանսը: Միաժամանակ «Փյունիկում» հիմնական դարպասապահն էր, նրա կազմում 2018 թվականի մարտը ներառյալ մասնակցել է 143 խաղի: Դարձել է Հայաստանի չեմպիոն, սուպերգավաթակիր, եռակի գավաթակիր: Նա նաև յուրահատուկ նվաճման հեղինակ է՝ Ֆելիքս Հակոբյանի հետ լինելով մեր առաջնության պատմության այն 2 դարպասապահներից մեկը, որ 3 անգամ լավագույնն է ճանաչվել մեկ մրցաշրջանում միջինը մեկ խաղում բաց թողած գոլերի քանակով: Մանուկյանն ամենահուսալի դարպասապահ է ճանաչվել 2012/13, 2015/16 ու 2016/17թթ․ առաջնություններում:

Սակայն այդ ամենը չէր օգնում գեթ մեկ շանս ստանալ հավաքականում՝ նույնիսկ այն պայմաններում, որ Բերեզովսկին արդեն դադարեցրել էր ելույթները: «Ցավալի բան կա, որի մասին չեմ էլ ուզում մտածել: Երբ լավ մարզավիճակում էի լինում ու միանում հավաքականին, շանսը մեծ էր լինում, որ խաղայի, անընդհատ մի բան խանգարում էր՝ վնասվածք, միկրովնասվածք: Ամեն անգամ, երբ նաև մարզիչների հետ խոսելիս էլ զգում էի, որ պատրաստ եմ խաղալուն, ինձ հետ ինչ-որ խնդիր էր առաջանում, խանգարում էր»,- նշում է Գոռը:

Գլխավոր երազանքն իրականացավ, բայց այդ օրը որպես «չարաբաստիկ» կհիշվի

Արթուր Պետրոսյանի առջև խնդիր էր դրվել հավաքականը պատրաստելու Ազգերի լիգայի մրցաշարին: Նա ընկերական խաղերի ժամանակ հնարավորություն տվեց մեծ թվով ֆուտբոլիստների: Ի վերջո եկավ նաև Մանուկյանի պահը: Դարպասապահը նախօրոք էր իմացել, որ հենց Լիտվայի հավաքականի դեմ խաղում է իրեն վստահվելու երկրի գլխավոր թիմի դարպասի պաշտպանությունը․ «Մարզիչը հենց հավաքի սկզբում մոտեցավ և ասաց, որ մի ընկերական խաղում հանդես է գալու Արամ Հայրապետյանը, մյուսում՝ ես: Խաղալուս պահն արդեն հասունացել էր: Մի քանի օր ժամանակ ունեի հանդիպմանը տրամադրվելու համար»,- խոստովանում է Մանուկյանը:

Նա 2 տարի ծառայեց բանակում, իսկ այսօր հավաքականի առաջատարներից մեկն է․ Տիգրան Բարսեղյանի պատմությունը

Իսկ Հայկ Կիրակոսյանն այդ ժամանակ հենց հավաքականում էր՝ որպես դարպասապահների մարզիչ․ «Գոռին վստահելու որոշումը կայացվել է Արթուր Պետրոսյանի հետ խորհրդակցության արդյունքում: Հանդիպումից մեկ օր առաջ կանչեցի իմ սենյակ, ուզում էի հասկանալ՝ պատրա՞ստ է, թե՞ ոչ: Միշտ ասում եմ՝ հենց այնպես չասեք՝ պատրաստ եմ: Աշխարհում չկա մի ֆուտբոլիստ, որ կարողանա խաբել ֆուտբոլին, հաստատ կպատժվի: Հարցրի՝ կանգնելո՞ւ ես, այնպիսի առոգանությամբ ասաց՝ կանգնելո՛ւ եմ, որ կասկած չմնաց։ Արդեն ժամանակն էր: Ինչքան պիտի գար հավաքի ու չխաղար: Հետո միասին սկսեցինք մրցակցի ուսումնասիրությունը: Դարպասապահը պետք է չվախենա սխալվելուց»:

Մանուկյանը հիշում է․ «Նախախաղային մարզմանը ՀՖՖ նախագահ Ռուբեն Հայրապետյանը կանչեց իր մոտ, շատ ոգևորեց: Ասաց՝ ընդհանրապես չմտածես սխալվելու մասին: Ինչ անես՝ «դուխով» արա: Դա շատ օգնեց: Ես էլ արդեն երիտասարդ չէի, 24 տարեկան էի, պահի կարևորությունը լավ էի հասկանում: Խաղի օրը կար լարվածություն, մտածում էի՝ անպայման լավ հանդես գամ նորամուտիս մրցավեճում: Ինձ ամբողջ Հայաստանն է նայելու, ընտանիքս, ընկերներս, պարտավոր էի լավ խաղ անցկացնել: Հանդիպումներին նախորդած հանգստի ժամերին, որպես կանոն, չեմ կարողանում քնել, այս դեպքն էլ բացառություն չէր»:

2018 թվականի մարտի 27, «Հանրապետական» ստադիոն, Հայաստան – Լիտվա ընկերական խաղ: Արթուր Պետրոսյանն այդ օրը հավաքականում նորամուտը նշելու հնարավորություն տվեց նաև Ռոբերտ Դարբինյանին, առաջին անգամ մեկնարկային կազմում էին Էրիկ Վարդանյանն ու Նորբերտո Բրիասկո Բալեկյանը: Բացի այդ, փորձարկվում էր նոր տակտիկական սխեմա: Եվ այդ պայմաններում կայացավ Մանուկյանի՝ հավաքականում այդքան սպասված նորամուտը: «Առաջին խաղակեսի վերջնամասում գոլ ընդունեցի, չեմ կարող բացատրել՝ ինչ զգացողություն ունեցա: Կապ չունի՝ իմ մեղքով էր, թե՝ ոչ, հավաքականն ընտանիք է, և մեղքը չպետք է բարդել ինչ-որ մեկի վրա: Գոլը ես եմ ընդունել, կապ չունի՝ ինչ գոլ է: Ընդհանրապես իմ բնավորությունն է՝ եթե նույնիսկ 11-մետրանոցից գոլ ընդունեմ, ինձ եմ մեղադրում: Լիտվայից գոլ բաց թողնելուց հետո փշաքաղվել էի, անընդհատ մտածում էի՝ ինչ-որ բան սխալ արեցի, կարծես մեղքն ինձ վրա վերցնեի: Շատ մեծ էր նորամուտի խաղում դարպասն անառիկ պահելու ցանկությունը»:

Հետո տեղի ունեցավ հնարավոր ամենավատ բանը․ «46-րդ րոպեին վնասվածք ստացա: Հարվածը ծնկիս էր: Մոտ 30 վայրկյան ոտքս չէի զգում: Կտրել էի հետին խաչաձև կապանները»: Սակայն նույնիսկ այդ ամենը Գոռին չկանգնեցրեց: Նա գիտակցում էր, որ հավաքականում խաղալու շանս կարող է տրվել կյանքում մեկ անգամ, ու դրանից պետք է օգտվել․ «Ինձ չէի ների, եթե հավաքականում առաջին հանդիպմանը խաղադաշտում 90 րոպե չանցկացնեի: Չնայած անտանելի ցավ էի զգում, այդ պահին չէի պատկերացնում՝ այդքան լուրջ վնասվածք եմ ստացել: Գիտեի՝ մենիսկս եմ վնասել:

Միաժամանակ զգում էի, որ ինչ-որ բան այն չէ: Եղավ դրվագ, երբ ուզում էի երկար փոխանցում կատարել, հենման ոտքս դնելիս սուր ցավ զգացի, ու մտածեցի՝ վե՛րջ, անհնար է շարունակելը: Բայց ինձ ստիպելով, շատ ահավոր ցավ զգալով՝ խաղացի: Վերջին 10 րոպեներին ուզում էի արդեն փոխարինում խնդրել, բայց ներսից ինչ-որ բան ստիպում էր, որ այդ քայլին չգնամ»,- պատմում է Մանուկյանը: Դարպասապահների մարզիչ Հայկ Կիրակոսյանը հետևում էր իրավիճակին․ «Գնահատելով պահը՝ գնացի այն դարպասի հետև, որը Գոռն էր պաշտպանում: Ասում էի՝ Գո՛ռ, փոխարինվի՛ր, ցավերով ես խաղում, ասում էր՝ ոչ: Սկոտչով կապել էր ոտքը: Բայց Գոռը նույնիսկ այդ պայմաններում 2-3 հարված հետ մղեց, այդ նվիրումով ցույց տվեց իր տղամարդկությունը: Ցավոք, նրա համար չարաբաստիկ խաղ ստացվեց»:

«Սարգիս Ադամյա՞ն․ չեմ ճանաչում»․ Ի՞նչ ուղի է անցել Մխիթարյանից հետո մեր այսօրվա գլխավոր աստղը

«Շատերը նման վնասվածքից հետո կարող են մոռանալ ֆուտբոլի մասին, բայց․․․»

Հավաքականը պարտվեց 0-1 հաշվով: Նախապես թվում էր՝ հավաքականում նորամուտը պետք է նոր դռներ և հորիզոններ բացեր Մանուկյանի համար, սակայն դրան հաջորդեց շատ ծանր փուլ՝ ապաքինում: Նա 10 ամիս վերականգնողական շրջան անցավ: Այդ ընթացքում Մյունխենում վիրահատության ենթարկվեց: «Վիրահատած բժիշկն ինձ ասաց, որ հետին խաչաձև կապաններիս 50 տոկոսը մինչ այդ խաղն արդեն կտրված էր, բայց դա ինձ չէր խանգարել, նույնիսկ զգալ չէր տվել: Երբ վիրահատությունից հետո դիտում ու վերլուծում էի իմ խաղերը, հիշեցի այդ դրվագը, երբ առաջին անգամ վնասել էի կապանս: Դա հավաքականի հանդիպումից 2 տարի առաջ էր՝ «Փյունիկ» – «Շիրակ» մրցավեճին։ Այդ ամենը միայն բժշկի ասելուց հետո հիշեցի: Խաղի ընթացքում ցավ զգալը բնական է, հետո դա չես հիշում»,- արձանագրում է դարպասապահը:

Բարդություններն այդքանով չեզրափակվեցին: Մանուկյանը հավաքականի այդ հանդիպումից ի վեր առայժմ ոչ մի խաղ չի անցկացրել Բարձրագույն խմբում: Մինչ ապաքինվում էր վնասվածքից, «Փյունիկում» մեծ փոփոխություններ էին եղել, Մանուկյանի համար հիմնական կազմում տեղ չգտնվեց, նույնն էլ հետագայում արդեն «Ալաշկերտում»: Առ այսօր բավարարվել է միայն Առաջին խմբում մի քանի խաղ անցկացնելով․ «Նման վնասվածք թշնամուս էլ չէի ցանկանա: Շատ ժամանակ էի բաց թողել: Դարպասապահի համար վերադառնալն ավելի բարդ է: Մյուս դիրքի ֆուտբոլիստին կարող են հանդիպումների վերջին 15 րոպեն խաղադաշտ մտցնել, աստիճանաբար ռիթմին ընտելացնել, իսկ դարպասապահն այդպես չի կարող: Նրա սխալի արժեքը բարձր է»: Հավաքականի հետագա մարզիչներից Վարդան Մինասյանն ու Արմեն Գյուլբուդաղյանցը նշում էին, որ Մանուկյանի ապաքինվելուց հետո հույսեր են կապելու նրա հետ, բայց նշված խնդիրները «փակել» էին այդ ճանապարհը:

Մանուկյանն այժմ Վանաձորի «Լոռիում» է, քանի ամիս է՝ թիմի հետ է մարզվում, բայց միայն այժմ կարող է հայտավորվել ակումբում: Վնասվածքից հետո բոլոր բարդությունները մնացել են անցյալում, նա լիարժեք մարզվում է ու պատրաստ է խաղալ: «Այն վնասվածքից հետո, որ ստացավ Գոռը, շատ մարդիկ կարող են մոռանալ ֆուտբոլի մասին, բայց նա իր մեջ ուժ գտավ ու նպատակ դրեց, որ կրկին պետք է դառնա ազգային հավաքականի դարպասապահ»,- նշում է Կիրակոսյանը: ««Լոռին» չեմպիոնության համար է պայքարելու, լավ թիմ է հավաքվել: Աղյուսակում 1 միավորով ենք հետ մնում առաջատարից: Նպատակն այն է, որ նվազագույնը նվաճենք եվրագավաթային ուղեգիր»,- ասում է Մանուկյանը:

Ներքին առաջնությունում վերջին տարիներին զգալիորեն բարդացել է հայ դարպասապահների խնդիրը, ակումբները հիմնականում վստահում են արտասահմանցի դարպասապահների: «Եթե լեգեոներ-դարպասապահն ուժեղ է, թող գա, կողքի հայ տղաները նրա հետ մարզվելու միջոցով զարգանան: Բայց դեմ եմ, որ մի թիմում լինի 2-3 արտասահմանցի դարպասապահ: Հայ տղան, ինչքան էլ հեռանկարային լինի, չի աճելու, որովհետև չի խաղալու: Միայն մարզվելով չես կարող լավ դարպասապահ դառնալ, պարտադիր խաղալ է պետք»,- վստահեցնում է Մանուկյանը:

Ե՛վ մախ, և՛ գաղափար. 5 խաղ, որտեղ փայլել է Յուրա Մովսիսյանը

Ի՞նչ է հարկավոր Գոռ Մանուկյանին նախկին մարզավիճակին վերադառնալու համար: Ոչ ոք ավելի լավ չգիտի այս հարցի պատասխանը, քան նրան տարիներ շարունակ ճանաչող Հայկ Կիրակոսյանը․ «Կարևորն այն է, որ Գոռը հոգեբանորեն վերականգնվի: Նրան հարկավոր է աշխատել մարդու հետ, որն իրեն հարյուր տոկոսով հավատա, նվիրվի: Դարպասապահների մարզիչը «գնդակ տշող» չէ, սա հոգեբանություն է: Դարպասապահի դիրքը մյուս բոլորից տարբերվում է, մի բաց թողած գոլը միկրոինֆարկտ է: Դարպասապահը պիտի հասկանա՝ մարզիչը եկել է, որ իրեն օգնի, ոչ թե պարզապես ժամուկես մարզի խաղադաշտում, և վերջ: Եթե դարպասապահը զգա, որ մարզիչը նվիրված աշխատում է իրեն օգնելու համար, վստահ եղեք, որ թե՛ դարպասապահը, թե՛ մարզիչն արդյունքի կհասնեն»:

27 տարեկանն առհասարակ տարիք չէ դարպասապահների համար: Կան այդ դիրքի ֆուտբոլիստներ, ովքեր նույնիսկ հենց այդ տարիքից են սկսում կայուն ելույթներ ունենալ և առաջընթաց գրանցել: «Երազանքի խաղում» ստացած ցավալի վնասվածքը Մանուկյանին շատ խանգարեց, բայց, փաստորեն, չկոտրեց: Հետևաբար, պետք է գրոհել նոր մարտահրավեր՝ ունենալ խաղային պրակտիկա, ինչից հետո կրկին հագնել ամենապատվաբեր՝ ազգ ներկայացնող թիմի մարզաշապիկը:

Միացի՛ր հայկական ամենասպորտային Instagram-ին: