Սիմոն դե Բովուար → Նելսոն Օլգրեն
Սիմոն դը Բովուարը բաց հարաբերությունների մեջ էր Ժան Պոլ Սարտրի հետ, բայց նա այլ գործեր ուներ։ Բովուարը և ամերիկացի գրող Նելսոն Օլգրենի հարաբերությունները տևեցին տասնյոթ տարի, որի մեծ մասը նրանք շփվեցին նամակագրության միջոցով: Նրանցից ոչ ոք չկարողացավ լքել իր տունը՝ մեկը Փարիզը, մյուսը՝ Չիկագոն: Այս նամակը գրվել է այն բանից հետո, երբ Բովուարը լքել է Միացյալ Նահանգները, որտեղ նա և Օլգրենը առաջին անգամ հանդիպել են և մի քանի ամիս անցկացրել միասին։
17 մայիսի 1947 թ.
Ինքնաթիռում,
Շաբաթ, օրվա երկրորդ կես, Նյուֆաունդլենդ
Իմ սիրելի, հիասքանչ, սիրելի «երիտասարդ աբորիգեն», դու ինձ դարձյալ լացեցրեցիր, բայց մեղմ արցունքներով, քնքուշ, ինչպես այն ամենը, ինչ քեզանից է գալիս։ Ես նստեցի ինքնաթիռ, բացեցի քո գիրքը և ուզում էի տեսնել քո ձեռագիրը։ Նայեցի տիտղոսաթերթը՝ ափսոսալով, որ չեմ խնդրել, որ ինձ հիշելու բան գրես, և հանկարծ տեսա քո մակագրությունը՝ գեղեցիկ, սիրալիր, սիրով լի։ Քիթս թաղեցի անցքերում և լաց եղա հենց կապույտ ծովի վրայով, բայց դրանք քաղցր արցունքներ էին, սիրո արցունքներ, մեր սերը։ Ես քեզ սիրում եմ. տաքսու վարորդը հարցրեց՝ «Սա ձեր ամուսի՞նն է»։ - «Ոչ»: «Ուրեմն` ընկեր. - ավելացրեց կարեկցանքով: Ես չդիմացա և պատասխանեցի. «Մեզ համար դժվար է բաժանվել, որովհետև Փարիզը շատ հեռու է»: Հետո նա ինձ հետ մեծ ջերմությամբ խոսեց Փարիզի մասին։ Լավ է, որ դու ինձ հետ չես եկել: Մեդիսոն պողոտայում և Լա Գվարդիայում մի քանի ծանոթներ կային: Աստված գիտի, թե երբեմն ֆրանսիացիները որքան զզվելի կարող են լինել: Ինձ նման չէի, նույնիսկ լացել չէի կարող։ Հետո ինքնաթիռը վերջապես օդ բարձրացավ։ Ես սիրում եմ ինքնաթիռներ: Երբ ներսումդ ամեն ինչ եռում է, ապա ինքնաթիռը, իմ կարծիքով, փոխադրման ամենահարմար միջոցն է՝ այն ներդաշնակ է հոգեվիճակին։ Ինքնաթիռ, սեր, երկինք, ցավ, հույս, ամեն ինչ միաձուլվում է մեկում:
Մտածեցի քո մասին, անցա հիշողությանս մեջ եղած ամեն մանրուքով, կարդացի քո գիրքը, որն, ի դեպ, նախորդից ավելի եմ սիրում։ Մեզ մատուցեցին վիսկի և հիանալի ճաշ՝ հավ թթվասերի մեջ, շոկոլադե պաղպաղակ։ Դուք հիացած կլինեիք այս տեսարաններով. ամպեր, ծովեր, ափեր, անտառներ, գյուղեր, ամեն ինչ տեսադաշտում է, և դուք կժպտայիք ձեր ջերմ տղայական ժպիտով: Նյուֆաունդլենդում մթնշաղ էր, և Նյու Յորքում ժամը երեքն էր ընդամենը։ Կղզին անսովոր գեղեցիկ է, ամբողջը մուգ սոճիներ և հանդարտ, տխուր լճեր են, իսկ որոշ տեղերում՝ ձյուն: Ձեզ անպայման դուր կգա:
Մենք վայրէջք կատարեցինք և այժմ պետք է սպասենք երկու ժամ: Հետաքրքիր է՝ որտե՞ղ ես դու հիմա։ Միգուցե ինքնաթիռո՞ւմ: Երբ վերադառնաս մեր փոքրիկ տուն, ես քեզ կսպասեմ այնտեղ՝ թաքնված մահճակալի տակ և ամենուր։ Հիմա ես միշտ քեզ հետ կլինեմ՝ Չիկագոյի մռայլ փողոցներում, գնացքում, քո սենյակում: Ես քեզ հետ կլինեմ որպես նվիրված կին՝ սիրելի ամուսնու համար: Մենք զարթոնք չենք ունենա, քանի որ սա երազանք չէ. սա հրաշալի իրականություն է, և ամեն ինչ նոր է սկսվում։ Ես ինձ զգում եմ քեզ մոտ, և ուր էլ գնամ հիմա, դու կհետևես ինձ, ոչ միայն քո աչքերը, այլ դու՝ ամբողջությամբ: Ես սիրում եմ քեզ, միայն դա կարող եմ ասել: Դու գրկում ես ինձ, ես գրկում եմ քեզ և համբուրում քեզ, ինչպես վերջերս համբուրեցի:
Քո Սիմոն
Սերգեյ Դովլաթով → Թամարա Ուրժումովա
Այս նամակագրության ընթացքում Դովլաթովը ծառայել է բանակում՝ Լենինգրադի մոտ, իսկ Ուրժումովան սովորել է ինստիտուտում, որպես դերասանուհի։ Նրանց հարաբերությունների մասին գրեթե ոչինչ հայտնի չէ, բացի այն, որ Դովլաթովը սիրահետում էր Թամարային, բայց, ըստ երևույթի, այդպես էլ հաջողության չհասավ:
1963
Հարգելի Թամարա, ես ստացել եմ Ձեր նամակը քսաներկու հարցական և տասներեք բացականչական նշանով։ Ես նախ պատասխանում եմ հարցերին.
Արջերը տխուր են. ընդհանուր առմամբ, կենդանիները շատ ավելի տխուր են, քան մարդիկ: Վերցրեք, ասենք, ուղտին, մեծամասամբ որքան տխուր է նա: Նկատե՞լ եք, թե ինչքան վիշտ կա շան աչքերում: Ինչ վերաբերում է ձիերին, ապա նրանք բոլորն էլ զարմանալիորեն տխուր են։
Թույլ տվեք նմանվել տխուր արջի։ Մի դաժան կին ասում էր, որ ես նման եմ անդամալույծ գորիլայի, որին խղճահարությունից դրդված դուրս չեն հանել գազանանոցից։
Դուք անհանգստանում եք, որ ինձ տարօրինակ կթվա ձեր պահվածքը: Ձեր արարքներում մինչ օրս ոչ մի տարօրինակ բան չեմ նկատել։ Այն, որ դուք չեք հետաքրքրվում իմ անձով, ամենևին էլ տարօրինակ չէ։ Բայց դա ինձ համար ավելի հեշտ չի դարձնում:
Երբ գրում եմ, որ դու հրաշալի աղջիկ ես, ուրեմն արդեն գիտեմ, թե ինչի մասին եմ գրում։ Եվ ժամանակի ընթացքում, եթե սովորեք լինել ավելի պարզ, ավելի բնական՝ ավելի քիչ բացականչություններ ու հարցականներ կդնեք ձեր նամակներում և կվերածվեք հիանալի կնոջ։
Դու կտրականապես խնդրում ես այլևս չգրել քեզ և չզանգել։ Ես չեմ անի ոչ մեկը: Բայց ինչ-որ խենթ բան է կատարվում։ Ես անընդհատ մտածում եմ քո մասին: Եվ ես հիշում եմ քեզ հետ կապված ամեն մանրուք։ Գրեցի, որ սիրում եմ քեզ։ Ես իսկապես ատում եմ օգտագործել այս բառը, բայց իրականում ինձ հետ նման բան վաղուց չի եղել։ Ես պարզապես չգիտեմ, թե ինչ անել: Ես իսկապես չեմ ուզում կորցնել քեզ: Եթե միայն իմանայիր, թե որքան ունեմ քո կարիքը։ Մի կորիր, Թամարա։ Գուցե հենց այս տխուր արջն է, որ գրվել է քեզ համար։ Եվ հետո, տխուր արջը երբեմն շատ ծիծաղելի է:
Դե, ինչո՞ւ մենք լավ ընկերներ չլինենք, ես սա առաջարկում եմ քեզ՝ որպես վիետնամցի դպրոցական ԳԴՀ-ից մի պիոներ:
Գրիր, Թամարա, փառավոր, խելացի, զվարճալի արարած։
Կսպասեմ, նույնիսկ համաձայն եմ լինել «պատահական առարկա, որի վրա տրամադրությունդ է «լցվում»»։
Ես ամուր սեղմում եմ թաթս։
Սերգեյ Դովլաթով
12/VII
P.S. 19-ին գնում եմ շրջանային հիվանդանոց ոտքս կտրելու, բայց եթե դաժան խոզ չես ու կգրես՝ ընկերներս իսկույն նամակդ կբերեն ինձ։
Ցտեսություն, ճնճղուկ։
Ս.Դ.
Ռիչարդ Ֆեյնման → Առլեն Ֆեյնման
Ֆիզիկոս Ռիչարդ Ֆեյնմանը 13 տարեկանում սիրահարվեց Առլեն Գրինբաումին, և շուտով նրանք սկսեցին հանդիպել: Զույգը պլանավորում էր ամուսնանալ, սակայն մի քանի տարի անց Առլինի մոտ տուբերկուլյոզ ախտորոշեցին։ Հիվանդությունը չի ազդել Ֆեյնմանի ընտրության վրա, նրանք ամուսնացել են և որոշ ժամանակ միասին ապրել։ Առլենը մահացել է 25 տարեկանում։ Նամակը գրվել է նրա մահից մեկուկես տարի անց և առաջին անգամ հրապարակվել է 43 տարի անց, երբ մահացել է Ֆեյնմանը:
1946
Հարգելի Առլեն,
Թանկագինս, սիրում եմ քեզ.
Ես գիտեմ, թե որքան եք սիրում սա լսել, բայց ես չեմ գրում միայն ձեզ հաճոյանալու համար: Գրում եմ, որովհետեւ այն ջերմությամբ է լցնում իմ ներսում ամեն ինչ։ Ես ձեզ սարսափելի երկար ժամանակ չէի գրել՝ գրեթե երկու տարի: Բայց ես գիտեմ, որ դու կներես ինձ: Ես կարծում էի, որ իմաստ չունի քեզ գրել։
Բայց հիմա, իմ սիրելի կին, ես գիտեմ, որ ես պետք է անեմ այն, ինչ հետաձգել եմ այսքան ժամանակ և հաճախ եմ այդպես արել նախկինում: Ուզում եմ ասել, որ սիրում եմ քեզ։ Ես ուզում եմ սիրել քեզ. Ես միշտ կսիրեմ քեզ:
Ինձ համար դժվար է ինտելեկտուալ առումով հասկանալ, թե ինչ է նշանակում սիրել քեզ քո մահից հետո, բայց ես դեռ ուզում եմ պաշտպանել քեզ և հոգ տանել քո մասին: Եվ ես ուզում եմ, որ դու սիրես և հոգ տանես իմ մասին: Ես ուզում եմ քեզ հետ քննարկել իմ խնդիրները։ Ես ուզում եմ միասին տարբեր բաներ անենք։ Մինչ այժմ սա մտքովս չէր անցել։ Բայց մենք կարող էինք միասին շատ բաներ անել՝ կարել հագուստ, սովորել չինարեն, գնել կինոպրոյեկտոր: Հիմա կարո՞ղ եմ դա անել: Ես մենակ եմ առանց քեզ: Դու էիր գաղափարների գլխավոր գեներատորը և իմ բոլոր խելահեղ արկածների ոգեշնչումը։
Երբ դու հիվանդ էիր՝ անհանգստանում էիր, որ չես կարող ինձ տալ այն, ինչ ինձ պետք է, այն, ինչ կուզենայիր տալ ինձ։ Պետք չէր անհանգստանալ. դրա կարիքը չկար։ Ես քեզ միշտ ասել եմ, որ քեզ շատ եմ սիրում միայն այն բանի համար, որ դու ես: Եվ հիմա ես դա հասկանում եմ ավելի քան երբևէ։ Դու ինձ այլևս ոչինչ չես կարող տալ, իսկ ես քեզ այնքան եմ սիրում, որ երբեք չեմ կարող սիրել ուրիշին։ Եվ ես ուզում եմ, որ այդպես լինի: Որովհետև նույնիսկ մեռած, դուք շատ ավելի լավն եք, քան բոլոր ողջերը:
Գիտեմ, դու կասես, որ ես հիմար եմ և ուզում ես, որ ես երջանիկ լինեմ և չխանգարեմ իմ ճանապարհին: Երևի կզարմանաս, երբ իմանաս, որ այս երկու տարվա ընթացքում ես նույնիսկ ընկերուհի չեմ ունեցել (բացի քեզնից, սիրելիս): Եվ դու ոչինչ չես կարող անել դրա դեմ: Ես էլ չեմ կարող: Ես ոչինչ չեմ հասկանում: Ես հանդիպեցի շատ աղջիկների, նրանցից մի քանիսը շատ լավն էին, և ես չէի ուզում մենակ մնալ, բայց մի քանի ժամադրությունից հետո հասկացա, որ նրանք ինձ համար դատարկ տեղ են: Ես միայն քեզ ունեմ։ Դու իրական ես։
Իմ սիրելի կին, ես պաշտում եմ քեզ:
Ես սիրում եմ իմ կնոջը. կինս մահացած է։
Հ.Գ. Խնդրում եմ, ներիր ինձ այս նամակը քեզ չուղարկելու համար. ես չգիտեմ քո նոր հասցեն:
