Logo

Աշոտ Երկաթ․ դավաճանությո՞ւն, թե՞ սեր

Հեղինակ
Աննա Հարությունյան
00:00 / 29.01.2020Արվեստանոց
1 - Աշոտ Երկաթ․ դավաճանությո՞ւն, թե՞ սեր

Մեր նախորդ հոդվածներում անդրադարձել էինք Սահականույշ թագուհուն, որը ստիպված էր հաշտվել իրականության հետ և ընդունել, որ ամուսինը՝ թագավոր Աշոտ Երկաթը, սիրուհի ունի: Մենք առանձնացրել ենք Մուրացանի Գևորգ Մարզպետունի վեպից այն հատվածը, որտեղ թագավորը խոստովանում է թագուհուն, որ չի սիրում նրան…

 

— Ի՞նչ է քո խնդիրն ինձանից, — հարցրեց թագավորը։

— Այն, որ վերադառնաս Ոստան, բազմես քո գահի վրա, փայլ տաս արքունյացդ, շուրջդ հավաքես ավագանին, զորքն ու բանակը կարգավորես, թշնամու առաջն առնես, երկիրը տագնապից ազատես․․․

— Միով բանիվ, դու կամենում ես, որ Աշոտ-Երկաթը թագավորե նորից։

— Այո՛, թագավորե այնպես, ինչպես որ թագավորում էր առաջ․․․

— Բարի է քո ցանկությունը, բայց կատարել նրան անկարող եմ ես։

— Ինչո՞ւ։

— Պատճառները բազմաթիվ են։

— Ծանոթացրու ինձ այդ պատճառների հետ, եթե կարծում ես, թե դեռ անծանոթ եմ նրանց։

— Թագավորը չպատասխանեց։ Նա դեմքը դեպի ծովակը դարձրած մտածում էր։

— Մի՞թե այդ պատճառներն ավելի զորավոր են, քան Աշոտ-Երկաթի կամքը, — խոսեց նորեն թագուհին, կամենալով արքայի ինքնասիրությունը գրգռել։

— Աշոտ-Երկաթի կա՞մքը․․․ Օ՛, նա այժմ ավելի անզոր է՝ քան հովտի եղեգը, որին տատանում է նույնիսկ հովի շունչը։

— Ինչո՞ւ, հուսահատեցնում ես ինձ, տեր իմ և թագավոր,-շշնջաց թագուհին սրտահույզ ձայնով։

— Քա՜վ, թե կամենամ քեզ հուսահատեցնել․ ճշմարտությունն եմ խոստովանում։

— Բայց դու զորավոր էիր մի օր ինչպես անապատի առյուծը․․․

— Որի մռնչյունը դող էր հանում դրացի գազանների սիրտը, — ընդհատեց թագավորը։

— Այո՛։

— Եվ սակայն առյուծն էլ տկարանում ու մեռնում է։

— Անշուշտ․ բայց այդ այն ժամանակ, երբ անցնում են նրա տարիքը, երբ հասնում է ծերությունը։

— Իսկ երբ որսորդի երեքթևյանը հարվածում ու ջախջախում է նրա սի՞րտը։

— Ո՞ր աննկուն որսորդն արդյոք այդպես ուժգին կարողացավ քեզ հարվածել, — հարցրեց թագուհին խորհրդավոր եղանակով։

Թագավորը չպատասխանեց․ տխուր ժպիտը միայն նրա շուրթերը շարժեց։

— Դու չե՞ս կամենում խոսել — հարցրեց թագուհին։

— Չեմ կամենում քո սիրտը վշտացնել, — պատասխանեց թագավորը՝ շարունակ ծովակին նայելով։

— Աստվա՛ծ իմ, — բացականչեց թագուհին․ — մի՞թե դու իմ սրտի մասին ես մտածում․․․ այդ արդեն չափազանց է, սիրեցյալ ամուսին, ես ուրախությունից կարող եմ խելագարվել։

— Այո՛, մտածում եմ․․․ Կան ճշմարտություններ, որոնք որքան էլ դառնագույն, այսուամենայնիվ, տղամարդը կարող է լսել համբերությամբ, բայց կնոջ ականջը չի հանդուրժիլ նրանց։

— Օ՛ն ուրեմն, փորձի՛ր իմ քաջությունը։

— Բարի, լսի՛ր ուրեմն ինձ։

Այս ասելով թագավորը դեմքը դարձրեց թագուհուն և շարունակեց․

— Մի փոքր առաջ հարցրիր, թե ո՞վ է այն որսորդը, որ այնքան ուժգին առյուծի սիրտը հարվածեց․․․ այժմ պիտի ասեմ, թե ո՛վ էր նա։ (Թագուհին լսողությունը լարեց)։ Այդ աննկուն որսորդը կնոջ սերն էր․․․

— Ո՞ր կնոջ․․․-ընդհատեց հանկարծ թագուհին։

— Դու արդեն քո քաջությունը կորուսիր, — նկատեց թագավորը։

— Շարունակի՛ր, ես այլևս չեմ խանգարիլ, — հարեց թագուհին և գլուխը կախեց։

— Մենք, սիրելի բարեկամ, թշվառ խաղալիքներ ենք բնության հզոր ձեռքում, — շարունակեց թագավորն․ — իզուր են մարդիկ օրենքներ դնում և կարգեր սահմանում՝ կառավարելու համար այն, ինչ որ ինքը բնությունը պիտի կառավարե և որի միահեծան տիրապետն է նա․․․ Մարդկային սրտերի մասին է խոսքը․․․ Դու ինձ սիրում ես, այնպես չէ՞։

— Ինչո՞ւ համար է այդ հարցը։

— Պատասխանի՛ր, սիրո՞ւմ ես թե ոչ։

— Սիրում եմ անսահման սիրով։

— Բար՛ի․ ի՞նչ կարող է անել դրա դեմ մարդկանցից սահմանված օրենքը։

Կարո՞ղ է հրամայել, որ սիրելուց դադարես։

— Օրենքն՝ ընդհակառակը, սրբագործում է իմ սերը, որովհետև ես սիրում եմ իմ օրինավոր ամուսնուն։

— Այդ մի դիպված է։ Իսկ եթե հանկարծ սիրում լինեիր մի ուրիշի՞ն։

— Քրիստոնեական առաքինությունը, որին հետևլ եմ միշտ, չէր թույլ տալ ինձ մտածել ապօրինի սիրո մասին։ Իսկ երբ մարդ չէ մտածում ապօրինության վրա, ապօրինի գործ էլ չէ կատարում երբեք։

— Մտածության համար սահման որոշելն անկարելի է։ Ի՞նչ անե այն սիրտը, որին բնությունը հրամայել է սիրել նրան, որ օրենքով իրան չէ պատկանում։

— Այդ միևնույնն է, եթե ասես, «ի՞նչ անեն գողերն ու ավազակները, որոնց սիրտը ցանկացել է հափշտակել ուրիշի ունեցածը․․․»։ Կարո՞ղ ես միթե արդարացնել այդ ավազակներին, երբ քո հարստահարյալ հպատակը հանե նրանց քո դատաստանի առաջ։

Այդ խոսքերը խոցեցին թագավորի սիրտը, որովհետև հարվածն ուղղված էր բուն վերքին․․․ Նա լռեց մի քանի վայրկյան։

— Էլ ուրիշ ասելիք չունի՞ս, — հարցրեց թագուհին մեղմությամբ։

— Ուրիշ ասելի՞ք, ինչպե՛ս չէ, ունիմ։

— Խոսի՛ր ուրեմն։

— Լսի՛ր․ դատավորը աչառո՞ղ պիտի լինի, թե՞ անաչառ։

— Անշուշտ՝ անաչառ։

— Ավազակին պետք է պատժե՞լ, թե՞ վարձատրել։

— Իհարկե պատժել։

— Ինչո՞ւ ուրեմն դու կամենում ես վարձատրել նրան, երբ անաչառ դատավորը հրամայում է պատժել։

— Ի՞նչ ես ուզում ասել, չեմ հասկանում։

— Չե՞ս հասկանում, բայց ես պարզ խոսեցի։

— Ո՞վ է ավազակը և ո՞վ դատավորը, ո՞ւմ համար եմ ես վարձատրություն պահանջում․․․ — հարցրեց թագուհին տարակուսելով։

— Ես եմ այդ ավազակը․ և ինքս էլ, ահա, իբր անաչառ դատավոր, պատժել եմ ինձ, հեռանալով արքայական գահից և ապավինելով այս անապատին․․․ Ինչո՞ւ կամենում ես հանել ինձ այստեղից և նորեն դեպի Ոստան առաջնորդել։

— Դու չափազանցում ես։

— Չափազանցո՞ւմ․․․ Բնա՛վ։

— Չափազանցում ես, իմ սիրեցյալ թագավոր։

— Մի՛ անվանիր ինձ ո՛չ սիրելի և ո՛չ թագավոր, ես մի չարագործ եմ, աստուծուց և մարդկանցից անիծված, ինչո՞ւ համար ես դու ինձ սիրում, ինչո՞ւ ինձ փառք հայթայթելու մասին ես մտածում։

— Հավիտյան պիտի սիրեմ․․․ Մի՞թե կարող ես հրամայել ինձ մոռանալ իմ ամուսնուն․․․

— Ամուսնո՞ւն․․․ Օ՛հ, մի՛ տանջիր ինձ։ Ես չեմ կարող այդ նախատինքը տանել։

— Նախատի՞նք․․․ մի՞թե ինձանից սիրվիլը նախատինք է քեզ համար։

— Ոչ, մեծափառ թագուհի, այլ նախատինք է այն, որ իմ անհավատարմությունը դու այդքան անսահման սիրով ես փոխարինում․․․ Ես հպարտ եմ․ ես չեմ կարող տանել այն բարիքը, որ հատուցվում է ինձ իմ գործած չարության համար։

— Ինձ ոչ մի չարիք չէ հասել քեզանից։

— Այդպիսի խոսքերը չեն կարող ինձ սփոփել։ Ես այնքան անարի չեմ, որ իմ գործած հանցանաց չափով պատիժ կրել չկարողանամ։ Եթե դու կամենում ես սփոփանք բերել իմ սրտին, ապա ատիր ինձ քո հոգվո բոլոր զորությամբ։

Միայն քո ատելությունը, միայն ծանր տանջանքները կարող են դյուրություն տալ իմ սրտին։

— Ես չեմ կարող քեզ ատել։

— Ատի՛ր, որովհետև ես չեմ սիրում քեզ։

— Օհ, մի՛ ասիր այդ․․․

— Չեմ կարող ստել, ես չեմ սիրում քեզ։

— Օ՛հ, անգութ․․․

— Միակ սիրածս կինը աշխարհում․․․

— Օ, մի՛ արտասանիր նրա անունը, — բացականչեց թագուհին՝ գրեթե ճչալով։

— Այո՛, միակ սիրածս կինը — այդ Ասպրամ իշխանուհին է, Սևորդյաց նահապետի աղջիկը։

— Անսի՛րտ․․․ անգո՜ւթ, ի՞նչ շահ ունիս ինձ տանջելուց․․․ Ինչո՞ւ չես խղճում մի թշվառ, մի լքյալ կնոջ․․․ չէ՞ որ ես մի օր քո ամուսինն էի․․․

— Կամենում եմ սիրտդ խոցոտելով՝ դժոխային ատելություն ծնեցնել նրա մեջ․ այդ կարող է մեղմել իմ ծանրագույն վիշտը։

— Մի՛ հուսար․․․ ես չեմ կարող քեզ ատել, իզուր տեղը մի՛ տանջիր իմ հոգին․․․ Ասա՛ միայն ո՞րն է քո ծանրագույն վիշտը, ես հնար կգտնեմ նրան թեթևացնելու։

— Ավելի վատ։

— Մի՛ համառիր, իմ սիրեցյալ թագավոր․ ամեն մի հիվանդություն ունի յուր դարմանը և ամեն մի վիշտ՝ յուր սփոփանքը։ Հարկավոր է միայն բժշկող ձեռք և սիրող սիրտ։

— Ո՞վ կարող է, օրինակ, բուժել այն հոգին, որ տանջվում է խղճի խայթերից։ Ո՞վ կարող է սփոփել այն մարդուն, որ ճանաչում է յուր հանցանքի ծանրությունը, չափում է նրանից հառաջացած չարիքի մեծությունը և գտնում է իրան անզոր ու անկարող՝ այդ չարիքը դարմանելու․․․

— Ամենքը սխալական են աշխարհում։

— Եվ ամենին կարելի է ներել․․․

— Հետևապես և քեզ։

— Մի՛ ընդհատիր ինձ․ ամենքին կարելի է ներել, բացի նրան, որ կոչված է մարդկանց բախտը կառավարելու, որ պաշտոն ունի ժողովուրդ հովվելու, առաքինության օրինակ ու առաջնորդ հանդիսանալու․․․ հասարակաց բարվույն ու երջանկության հսկելու․․․։ Ես այդպիսի մի պատասխանատու անձն էի․ աստված ինձ պետ ու առաջնորդ էր կարգել այս ժողովրդյան։ Բայց միթե պատկառ մնացի՞ ես իմ կոչման․ մի՞թե իմ սրբազան պաշտոնը չանարգեցի, մի՞թե բազմաթիվ չարյաց պատճառ չդարձա․․․ Ո՞վ կարող է ինձ ներել, և ինչո՞ւ պիտի ներե։

— Անցյալը հիշելով ոչինչ չես շահիլ, — ասաց թագուհին․ — մոռացի՛ր այն և աշխատիր մեր ներկա վիճակը բարվոքել։

— Անցյալը մոռանա՞մ․․․ մի՞թե կարելի, մի՞թե հնարավոր է այդ․ — բացականչեց թագավորը։ -երկնքի աստղերը կկողոպտեի՝ վարձատրելու համար այն մարդուն, որ կկարողանար մոռացնել տալ ինձ իմ անցյալը․․․ որ յուր դեղերով կամ կախարդական հմայությամբ հնար կգտներ իմ հիշողությունները բթացնելու։ Մոռանա՞լ․․․ Այո՛, այդ եմ կամենում․ այդ է իմ միակ փափագն ու ցանկությունը։ Բայց ո՞վ կարող է լրումն տալ այդ ցանկության։ Օ՛, ինչպես երջանիկ կլինեի, եթե կարողանայի չհիշել այլևս այն, ինչ որ կատարվել է․․․ Այն, որի հիշատակը բազմագլխյան վիշապի պես կրծում, կեղեքում է իմ խիղճը․․․ Կարո՞ղ եմ միթե մոռանալ, որ ես Սևադայի, իմ բարյացապարտ ազգակցի տունն ավերեցի՝ հորն ու որդուն միասին կուրացնելով․․․ Կարո՞ղ եմ մոռանալ, որ ես Ամրամի, իմ հավատարիմ զինակցի ընտանիքը կործանեցի, նրա խաղաղության օթևանը դժոխքի փոխարկելով․․․ Կարո՞ղ եմ մոռանալ որ ես քո կյանքը թունավորեցի՝ կաթոգին սերդ անարգելով, երջանկությունդ կապտելով․․․ Ո՞րը նրանցից կարող եմ ես չհիշել կամ ո՞րն արդյոք մոռանալ․․․ Գուցե ա՞յն՝ որ այս չարիքների շնորհիվ իմ իշխանների առ գահն ունեցած հավատարմությունը կորուսի և նրանց միությունը խանգարեցի, թե՞ այն, որ Ամրամի ապստամբությունը գրգռելով՝ հյուսիսային գավառներից զրկվեցա և թե վերջապես, այն, որ ռազմական ուժերս թուլացնելով՝ իմ երկրի սրտում հագարացոց բռնապետությունը հաստատեցի․․․ Ասա՛, իմ սիրելի, սրանցից ո՞րը մոռանամ․ կամ ինչպե՞ս չհիշեմ, որ այս ամենը կատարվել է մի հանցավոր սիրո, մի տմարդ օրինազանցության պատճառով․․․ Ո՛չ, ես արժանի չեմ ներման․ մի՛ աշխատիր մոռացնել տալ ինձ մեղքերով լի իմ անցյալը։ Ես քրիստոնյա եմ և խիղճ ունիմ․ այդ խիղճը տանջում է ինձ․ նրա ձայնը խլացնում է իմ հոգվո լսելիքը, նա հրամայում է ինձ՝ հեռանալ արքայական գահից, փառքերից, պերճությունից և քաշվել, առանձնանալ մի անապատ, լալ այնտեղ իմ մեղքերը և խստամբեր ճգնությամբ քավել նրանց։ Եվ ես ահա եկել, մտել եմ Սևան՝ իմ ապաշխարության վայրը։ Իզուր ես կարծում, թե ես հեռացա Կաքավաբերդից նրա համար, որ դու իմ սառն ընդունելությունից վշտացած՝ պատմեցիր, թե աշխարհը գիտակ է իմ հանցավոր սիրույն, թե ժողովուրդը գրգռված է իմ դեմ, թե իշխաններն ու հոգևորականությունը դատապարտում են ինձ և այլն։ Ո՛չ, դրանց պատճառով չհեռացա․ ոչ էլ հուսահատությունն ինձ հալածեց։ Այլ խիղճը, իմ ներքին մարդը․․․ Հանգիստ լիներ խիղճս, արդար լինեին իմ գործերը, այն ժամանակ թեկուզ բոլոր աշխարհը կանգներ իմ դեմ, ես չէի ընկճվիլ․ ոչ էլ հուսահատությունը կարող էր իմ հոգին հաղթահարել․․․ Բայց խղճի անողոք խայթերին ես դիմադրել չկարողացա։ Ինձ հալածեցին, մանավանդ, քո տխուր աչքերը, վշտալի հայացքը, դալկահար դեմքը․․․ Ես փախուստ էի տալիս քեզանից․ այո՛, բայց ոչ թե նրա համար, որ ատում էի քեզ, այլ նրա համար, որ ամեն մի քեզ տեսնելիս սիրտս տակնուվրա էր լինում, ամոթն ու խիղճը տանջում էին ինձ չարաչար։ Վերջապես, ես եկա այստեղ իմ վշտերը թաքցնելու և հանցանքները լալու։ Կարծեցի, թե այս անգամ կհեռանաս ինձանից և կերթաս Ոստան, ուր դու դեռ հավատարիմներ ունիս։ Բայց իմ հույսը պարապ ելավ․ դու չկամեցար թողնել ինձ իմ վշտերի հետ, դու հետևեցիր ինձ իբրև ամուսնասեր կին և ապացուցեցիր հարյուրերորդ անգամ, թե ես արժանի չէի քո սիրույն, թե բախտը իզուր էր կապել մեզ միմյանց հետ․․․ Այս բոլորը գիտենալուց ետ, սիրելի տիկին, անկարելի է ինձ այլևս մտնել այն աշխարհը, որտեղից խիղճս ինձ հալածեց․ թո՛ղ ինձ այս ապաշխարանաց վայրում․ գուցե կարողանամ իմ մեղքերը քավել․ գուցե կարողանամ իմ հոգին գեհենից փրկել․․․

— Միթե ավելի հաճելի չի՞ լինիլ աստծուն, եթե դու հանցանքդ քավես ուրիշներին բարիք անելով, — հարցրեց թագուհին։

— Ինչպե՞ս չէ, այդ ավելի հաճելի կլինի նրան․ զի լավ է բարիք գործել՝ քան անօգուտ տեղը լալ։

— Է՛հ, ուրեմն դարձի՛ր աթոռդ, ձե՛ռքդ առ կառավարության ղեկը և փրկի՛ր ժողովուրդը՝ սպառնացող վտանգներից։

— Այդ պետք է անեմ իբրև թագավոր, այնպես չէ՞։

— Անշուշտ։

— Բայց ես արժանի չեմ համարում ինձ այլևս այն գահին, որի վրա Աշոտ առաջինը և հայրենասեր ու առաքինի Սմբատը բազմեցին․ Սևանն է իմ արժանավոր կացարանը, այստեղ կապրեմ, այստեղ էլ կմեռնեմ։

— Իսկ արքայական գա՞հը։

— Թո՛ղ Աբասը պայազատե․ նա է իմ օրինական ժառանգը։

Կարծես մի երկնային շանթ հաովածեց թագուհուն։ Այդ խոսքը նա առաջին անգամէր լսում։ Յուր սիրո կորստյան վրա, Այո՛, մտածել էր շատ, բայց դշխոյությունը կորցնելու մասին նա երբեք չէր երազել։

«Ինչպե՞ս թե Աբասը թագավորե․ ուրեմն և Գուրգենդուխտը լինի թագուհի՞․․․ Սևադայի դստեր կենդանության ժամանակ՝ ափխազաց Գուրգենի աղջիկը հռչակվի հայոց գահի դշխո՞․․․ և հպարտ Սահականույշը փակվի Սևանի մեջ իբրև մի հպատակ, իբրև ափխազուհու մի թշվառ գերի՞ն․․․ Եվ տեսնե, թե ինչպե՛ս հայոց իշխանները շրջապատում են նոր արքային, հաջողություններ են ստեղծում նրա համա՞ր․․․ խոնարհում են գլուխները նոր թագուհու առաջ և քծնում ու խնկարկում են նրա՞ն․․․ Օ՛, այդ արդեն ամենից ավելի դժվարատարն է․․․», մտածեց ինքն իրան թագուհին, և կնոջ փառասիրությունն ու հակառակորդի ինքնասիրությունը նրա էությունը պաշարեցհն։ Նա մոռացավ, մինչև անգամ յուր իսկական վիշտը, անարգանաց զգացումը գերակշռեց նրա մեջ սիրո զգացման և կնոջ հատուկ սրամտությամբ նա չափեց իսկույն յուր ներքին վշտի և արտաքին անպատվության մեջ եղած անջրպետը և համոզվեց, թե ավելի հեշտ է ներքին վշտերով տանջվիլ, քան արտաքին անարգանքներից նվաստանալ․․․

— Ո՛չ, իմ մեծափառ թագավոր․ այդ որոշումը չպիտի կատարվի․ Սևանում դու չպիտի մնաս․ գահն ու ժողովուրդը քեզ են սպասում, և դու պիտի վերադառնաս Ոստան, — խոսեց թագուհին վճռաբար։

— Անկարելի է․․․ Այդ անելու համար նախ պետք է սիրտս խլեմ իմ կրծքից և գանգս դատարկեմ ուղեղից․․․ Այս սրտով և ուղեղով ես գահ բարձրանալ չեմ կարող։

— Չէ՛, դու պիտի գթաս քո ժողովրդին․ նա նմանում է այժմ հովվից զրկված և անապատներում ցրված անտիրական մի հոտի․ գայլերը չորս կողմից հալածում են նրան․ մայրերի ու գառնուկների մայունը խլացնում է ձորերը․․․

— Այդ հոտը կժողովե Աբասը, նա ավելի պիտանի կլինի այժմ երկրին՝ քան ես։

— Մի՛ ասիր այդ․ մի՛ տար Աբասի անունը․ հայոց թագավորը կենդանի է դեռ։

— Ո՛չ, նա մեռել է վաղուց․ նա մեռավ այն օրը, երբ Ցլիկ-Ամրամի երեսից փախուստ տվավ նվաստաբար․․․

— Մի՛ ասիր այդ խոսքերը․ մի՛ հիշիր անցյալը, աղաչում եմ քեզ․․․

Այս ասելով թագուհին բռնեց թագավորի ձեռքը և քնքշաբար նայելով նրա աչքերին, որոնք անթարթ ուղղված էին լուսնին, կամացուկ ձայնով մրմնջաց․

— Աշո՛տ, իմ մեծափառ թագավոր, իմ սիրեցյալ ամոսին․ մի՛ թույլ տար, որ ափխազուհին ծաղրե քո Սահականույշի հպարտությունը, թո՛ղ որ հայոց թագուհին յուր կոչման մեջ հանդիպե մահվան․․․

— Ա՛խ․․․ ինչպե՛ս քիչ ես ծանոթ իմ վշտերին․․․ — շշնջաց թագավորը և դեմքը դեպի ծովակը դարձուց։

— Խոսի՛ր, եթե դեռ մի ուրիշ ցավ ունիս, բա՛ց արա իմ առաջ սրտիդ վարագույրը․․․

Թագավորը չպատասխանեց, նա լուռ նայում էր ծովակին։

Եվ ի՞նչ պիտի պատասխաներ․ ինչպե՞ս կարող էր նրա յուր սրտի վարագույրը բանալ․․․ այն վարագույրը, որի ետևը ծածկված էր վշտերից ծանրագույնը․․․ Կարո՞ղ էր միթե ասել՝ թե ինքը դեռ մտածում է Սևորդյաց իշխանուհու, յուր հանցավոր սիրո թշվառ զոհի վրա․․․ թե ծանոթ է նրա ընտանեկան տանջանքներին, թե լսում է ամեն վայրկյան նրա արտասվող սրտի անեծքը, նրա ոգետանջ հառաչանքները․․․ Ինչպե՞ս կարող էր նա այլևս գահի վրա բազմել, փառքի ու հաջողության հետևել, քանի որ ամեն վայրկյան պիտի հնչեին յուր ականջին նրա տխուր հեծությունները․ քանի որ շարունակ նա պիտի տեսներ յուր առաջ նրա արտասուքները և ինքն իրան ասեր․ — բոլոր աշխարհը փառաբանում է ինձ, հաջողությունները պսակում են իմ վերադարձը․ ժողովուրդը ցնծության տոն է կատարում․․․ Բայց այնտեղ, Սևորդյաց լեռների մեջ, Տավուշի մրապատ խորշերում հեծում է մի դժբախտ կին, սիրո հարվածներից ջախջախված մի սիրտ, որին թողել են ամենքը, որ կտրված, բաժանված է աշխարհից, որ ապրում է միայն յուր անարգանքի, յուր նվաստության հետ․․․ Այդ կնոջ մրմունջը հասնում է մինչև իմ գահույքը, նա շշնջում է իմ ականջին դառն և սրտահույզ խոսքեր․ «Մի՛ ծիծաղիր դու, երբ լալիս եմ ես, մի զվարճանար՝ երբ սգում եմ ես․․․», ասում է նա ինձ, արդ ի՞նչ իրավունքով ես պիտի նորեն աշխարհ մտնեմ, կյանքի բարիքները վայելեմ, քանի որ յուր սիրտն ու էությունը ինձ նվիրող կինը կենդանի թաղված է անհայտության մեջ։

Այս մտքերը, որոնք վաղուց ի վեր տանջում էին թագավորին, այդ միջոցին այն աստիճան հուզեցին նրան, որ նա ինքն իրան մոռանալով բացականչեց․

— Ո՛չ, անկարելի է․ ես չեմ կարող ապրել, քանի որ նա մեռնում է-․․․։

— Ո՞ւմ համար է խոսքդ, ո՞վ է մեռնողը․․․ — հարցրեց թագուհին։

Թագավորը ցնցվեցավ և տեղից բարձրանալով աջը պարզեց թագուհուն․ — Գնա՛նք․ լուսինն արդեն խոնարհում է․․․ — ասաց նա խրոխտ ձայնով։

— Բայց ո՞ւմ համար էիր խոսում, — հարցրեց կրկին թագուհին։

— Անհայտության մեջ մեռնողի համար, — պատասխանեց թագավորը և առաջ անցավ։

Թագուհին հետևեց նրան, առանց այլևս խոսել իշխելու։

 

Կարդացեք նաև և հետևեք մեզ Insagram-ում


Մեզ կարող եք հետևել նաև Telegram-ում

Հարցում

Աղյուսակներ

Հայաստան, Պրեմիեր Լիգա