Եթե 21-րդ դարում մարդկությունն ու ամբողջ աշխարհը բախվեց մի համաճարակի հետ, որ ստիպեց դիմել արտակարգ պայմանների, որի հետևանքով էլ մարդիկ մեկուսացան, սահմանափակվեցին նրանց հնարավորությունները և իրականությունը կորցրեց իր նախկին ու սովորական դարձած պատկերը, ապա նույն, զուգահեռ աշխարհը կարելի է գտնել 14-րդ դարի կեսերին իտալական Ֆլորենցիայիում, մի քաղաք որտեղ տեղի էին ունենում «Դեկամերոն»-ի գործողությունները:
Իսկ ի՞նչ է «Դեկամերոն», ո՞վ է գրել աշխարհի ամենահայտնի ստեղծագործություններից մեկը: Եվ վերջապես՝ ի՞նչն է կամրջում ներկան ու հեռավոր անցյալն իրար այս աշխատության միջոցով: Այս և այլ հարցերին ենք անդրադարձել մեր այսօրվա հոդվածում:
Եվ այսպես վաղ Վերածննդի դարաշրջանի գրականության ներկայացուցիչ Ջովաննի Բոկաչչոն 1470 թվականին հրատարակեց իր հայտնի նովելների ժողովածուն, որը մեծ աղմուկ բարձրացրեց: Արգելվեց և բազմիցս այրվեց: Բայց հաղթահարելով ժամանակների արգելքները՝ դարձավ ամենահայնի ստեղծագործություններից մեկը նաև այսօր:
Նովելները Բոկաչչոն գրել է 3 տարվա ընթացքում հայրենի Ֆլորենցիայում և սիրելի Նեապալում: «Դեկամերոն»-ը, որը հունարենից թարգմանաբար նշանակում է տասնօրյակ, պատմում է մի իրադարձության մասին, որը տեղի է ունեցել Ֆլորենցիա քաղաքում: Ժանտախտը պատուհասել է ամբողջ քաղաքը: Մարդիկ մահանում են մեկը մյուսի հետևից: Գլխավոր հերոսները՝ 7 կին և 3 տղամարդ, որոշում են փախչել քաղաքից և պատսպարվել մի ամառանոցում, որտեղ անցկացնում են 10 օր, այստեղից էլ ծագում է վեպի անվանումը:
Ի դեպ, ժանտախտի դեպքերը իրական են եղել, դեռ 1348 թվականին այդ համաճարակի պատճառով Բոկաչչոն կորցրել է հորն ու դստերը: Սակայն կարծիք կա նաև, որ «Դեկամերոն»-ը պատվերով գրված աշխատություն է: Իբր թե Նեոպոլիտական թագուին հեղինակին պատվիրել է գրել այս իրադարձությունների մասին: Սակայն ոչ մի ճշգրիտ տեղեկություն չկա այդ մասին: Եվ իրականում այդ ամենն անքան էլ կարևոր չէ…
Ոճային ու լեզվական առանձնահատկությունները
Դեռ այն ժամանակներում նոր գրական ոճ էր առաջ քաշվել. նովելներ: Բոկաչչոն բացի բանաստեղծական երանգ հաղորդելուց ստեղծագործությանը, էլ ավելի է առաջ գնացել՝ այն շարադրելով ոչ թե ընդունված ու դասական դարձած լատիներենով, այլ հայրենի իտալերենով: Այս կերպ նա կարծես «Դեկամերոն»-ն ավելի հասանելի է դարձնում հասարակ մարդկանց համար, որոնք չէին տիրապետում լատիներենին:
Վերևում նշեցինք, որ երիտասարդները տեղակայվում են ամառանոցում, որտեղ զվարճանում են՝ հետաքրքիր պատմություններ պատմելով, երգելով ու պարելով, հնարավորինս խաղալով երկար ձգվող ժամանակի հետ: Այսկերպ նրանք հավասարվում են: Ժամանակը հավասարեցնում է նրանց նույն իրավունքների ու պարտականությունների հարթակում: Սոցիալական խտրականություններն այս ամառանոցում չեն գործում: Եվ սա «Դեկամերոն»-ի հիմնական մեխերից մեկն է:
Գործողությունները տեղի են ունենում 2 շաբաթվա ընթացքում, բայց միայն 10 օրվա կտրվածքի մեջ են հերոսները պատմում իրենց պատմությունները: Այսպես նրանք ամեն օր իրենց համար մի նոր ղեկավար են ընտրում, որն էլ առաջարկում է թեմա: Ահա և այդ թեմաների շուրջ էլ նրանք զրույցներ ու քննարկումներ են վարում: Հատկանշական է, որ շաբաթ-կիրակին ազատ օրեր են, ղեկավարներ չկան: Բորորը հանգստանում են:
Ասելիքը…
«Դեկամերոն»-ի հիմնական թեման և միաժամանակ խնդիրն այն է, որ հեղինակը փորձում է ներկայացնել վաղ հումանիզմի դարաշրջանի իդեալական հասարակության ձևաչափը: Մի իրականություն, որտեղ առաջ են մղվում սերը, ազատությունը, հավասարությունը: Այս 3 կարևորագույն երևույթներն իհարկե կանոնակարգվում են որոշակի առումներով՝ ընտրված ղեկավարի դեմոկրատ հայացքների օգնությամբ:
«Դեկամերոն»-ի հիմքում անձի ինքնագիտակցման, ինքն իրեն հասկանալու և ընդունելու խնդիրն է: Առանց ավելորդ ձևականությունների և հասարակության կողմից փաթաթված պարտավորությունների:
Եվ ուրեմն…
Ի՞նչ էր մեզ ուզում հասցնել Բոկաչչոն, ո՞րն է վերջապես «Դեկամերոն»-ի իմաաստը: Մարդու կյանքում նրա զարգացման և աշխարհընկալման գործում մեծ դեր ու նշանակություն պետք է ունենա մշակույթը: Այն ձևավորում է մարդուն: Ստեղծագործության հիմնական գաղափարն այն է, որ ամենաիդեալական հասարկությունը կարող է գույություն ունենալ միայն ինքնամեկուսացման պայմաններում՝ բնության մեջ՝ ասել է թե իր բնական միջավայրում, որտեղ մարդիկ չեն բախվում կոշտ իրականության հետ:
Ազատությունը, հավասարությունն ու եղբայրությունը հնարավոր են միայն այն ժամանակ, երբ մարդիկ գիտակցված իրար ընդառաջեն: Այս ամենին հասնելու համար անհրաժեշտ է ոչ թե կույր հավատ, որը ձևավորվել է վերացական, մտացածին իդեալների միջոցով, այլ առողջ ու անմիջական փոխհարաբերությունների ու ընկալման պաշտամունքը, որտեղ չկան տեր ու ծառա, ճնշում և անտրամաբանական հնազանդություն:
Անցել են դարեր:
Հետ նայե՛ք:
Ներկան գնատատե՛ք:
Արդո՞յք որևէ բան փոխվել է…
Կարդացեք նաև՝
