Ինքնուս լուսանկարիչ, որի լուսանկարների հիմքում մարդն էր: Գագիկ Հարությունյանի գործունեությունը հեղոփախական դեր ունեցավ հայկական լուսանկարչության զարգացման հարցում: Լուսանկարչի գործը շարունակում է վերաիմաստավորվել և անհերքելի փաստ է՝ նրա ստեղծագործությունները 20-րդ դարավերջի հայաստանյան արվեստի կարևոր մասն են:

Ի՞նչպես սկսվեց ամեն ինչ

Գագիկ Հարությունյանը, ինչպես և Խորհրդային Հայաստանում պրոֆեսիոնալ գործունեություն ծավալած շատ այլ լուսանկարիչներ, ինքնուս է: Հարությունյանն սկսել է լուսանկարել պատանի հասակում` հորից նվեր ստացած ֆոտոխցիկով:

Լուսանկարչական գործունեությունը սկսել է 1960-ականների վերջին՝ դառնալով հանրապետության գլխավոր վավերագրող լուսանկարիչներից մեկը: Սկզբնական շրջանում եղել է «Կոմսոմոլեց» թերթի թղթակից, ապա աշխատանքի է անցել «Արտասահմանյան երկրների հետ մշակութային կապերի հայկական ընկերություն»-ում (ԱՕԿՍ):

Հարությունյանի հեղինակային լուսանկարներն ու ֆոտոշարքերը պարբերաբար հրապարակվում էին հայաստանյան ամսագրերում, ինչպիսիք էին «Հայաստանն այսօրը», «Սովետական Հայաստանը» և «Գարունը»:

1981 թվականին «Գարուն» ամսագրի հետ համագործակցությունը կարևոր դեր ունեցավ ոչ միայն լուսանկարչի կյանքում, այլ նաև հայ գեղարվեստական լուսանկարչության մեջ: Հարությունյանն այդ ժամանակների հայաստանյան իրականությունում փոխեց գեղարվեստական լուսանկարչության հանրային ընկալման ձևերը: Նրա հեղինակած լուսանկարը հայտնվում էր ոչ թե որպես փաստագրում կամ նկարազարդում, այլ փիլիսոփայական ու քննադատական միտք արտահայտող անկախ արվեստային միջոց:

Ֆոտոշարքեր

Լուսանկարչի առավել հայտնի շարքերից է «Գյուղական էսքիզները»: Հարությունյանի արվեստին ծանոթ յուրաքանչյուր ոք գիտի՝ նրա սիրելի թեման հայաստանյան գյուղերն էին, գյուղացին ու նրա ապրելակերպը:

«Գյուղական էսքիզներ» շարքում ներառված լուսանկարնեը բազմազան են՝ իրենց պատմություններով ու վայրերով, որոնցով հաճախ էր անցնում Հարությունյանը: Շարքից առանձնացրել ենք մի լուսանկարը, որն հատկապես յուրահատուկ է իր պատմությամբ:

Մեդիամաքսի խնդրանքով Գագիկ Հարությունյանը պատմել է լուսանկարի ստեղծման պատմությունը:

«Խորհրդային տարիներին գոյություն ունեին խմբեր, որոնց, կարծեմ, ագիտբրիգադ էին ասում: Այդ խմբերը գնում էին գյուղեր՝ համերգների: Այս նկարն արել եմ Սիսիանի արոտավայրերից մեկում:

Լավ չեմ հիշում՝ ինչ էի նկարում, մեկ էլ կիթառի ուժեղ ձայն եկավ, բարձրախոսները պայթում էին, այն էլ՝ սարերում: Ամեն ինչ թողեցի, վազեցի: Խումբը եկել էր, որ սարերում կով պահող, կով կթող չարքաշ ժողովրդին ուրախացներ: Մի ընտանիք էր նստած՝ 5-6 մարդ: Փոխանակ մի երգիչ բերեին, ռոք-խումբ էին բերել. նրանք ուր, ռոք խումբն ուր…Բայց նստեցին, լսեցին՝ սպասելով, որ հետո ինչ-որ երգ պատվիրեն»:

Գագիկ Հարությունյանի հեղինակած շարքերից բացառիկ են նաև Եվրոպայում և Աֆրիկայում արված շարքերը, 1988-ի երկրաշարժի կադրերը, ինչպես նաև Արցախյան առաջին պատերազմը վավերագրած նրա «Ղարաբաղ» պատկերաշարը:

Երկարատև դադարից հետո

2017 թվականին Հարությունյանը երկարատև դադարից հետո կրկին ասպարեզ է մտնում՝ իր «Ժամանակի ստվերները» հետհայաց ցուցահանդեսով և ֆոտոգրքով: Ցուցահանդեսում ներկայացված լուսանկարները վերցված էին «Գյուղական էսքիզներ», «Ղարաբաղ», «Լարախաղաց», «Թոնիր», «Հին քաղաք» և այլ շարքերից: Լուսանկարների մեծ մասը ներկայացվում էր առաջին անգամ:

Աղբյուրներ՝

lusarvest.org

mediamax.am

• 9