Մենք զրուցել ենք բանաստեղծ Հասմիկ Սիմոնյանի հետ՝ փորձելով բացահայտել ու ճանաչել տարբեր Հասմիկներին՝ անվախ, զգացմունքային, պայքարող, սիրող…
Կա՞ մի բան քո կյանքում, որ կուզեիր ուղղել, բայց չես անում…
Սխալներից սիրելի բան չկա, դրանք մեզ օգնում են դառնալ առավել ճկուն ու հնարամիտ, և ուղղելն էլ շատ հակասական բան է՝ նշանակում է հարմարվել արդեն պատրաստի ֆորմայի, մինչդեռ կարելի էր ունենալ սեփականը, յուրահատուկը:
Մի դեպք պատմեմ՝ Հնդկաստանում շպարված կանայք անտանելի քիչ էին, տարբեր ձևի քթեր էին ու շուրթեր, տարբեր տեղադրության խալեր: Դասական սանրվածքներ էին անընդհատ՝ երկար հյուսքեր, գույնի մեջ փաթաթված, մոտոներով սլացող կանայք՝ գլխաշորերը օդում փռփռացող, Փոքրիկ Իշխանի շարֆի պես երկար-երկար:
Ոչ մի տպավորիչ բան:
Հնդկաստանից վերադառնում եմ: Դուբայի միջանցիկ օդակայանի սպասասրահում եմ նստած, իմ դիմաց՝ Բաքու գնացող աղջիկներ: Մեկը մեկից երկարոտն ու ծիտ, մեկը մեկից չտարբերվող՝ նույն հագուկապը, նույն ուղիղ սիրուն քթները, նույնաձև շպարը, նույն ուռուցիկ շուրթերն ու ծնոտները: Ու հենց էդ պահին էնքան իսկական թվաց հնդիկների գեշությունը, էնքան սիրելի ու սիրուն:
Ու մեր թերություններն էլ՝ մեզ իրարից ուրիշացնող, պիտի խիզախենք չուղղել, ոնց որ հիմա, օրինակ, նորաձևության աշխարհին առավել հետաքրքիր են ոչ թե գծած կերպարները, այլ ասենք վիտիլիգո հիվանդության հետևանքով բծավոր մարմին ունեցող Վինի Հարլոուն կամ ասենք գիրուկ Էշլի Գրեհեմը: Ինքնատիպը պիտի միտքը մնա: Մտքից սեքսուալ բան չկա:
Հասմիկի միջի նուրբ Հասմիկը, քնքուշն ու համարձակը, կռվազանն ու պայքարողը կարողացե՞լ են մտերմանալ, լեզու գտնել:
Ինձ դուր է գալիս իրենց անհաշտությունը, իսկ խաղաղ գերեզմանում էլ կլինեմ:
Վերջապես ի՞նչ է ուզում տղամարդը կնոջից:
Ի՞նչ պիտի ուզի մարդը մարդուց. վստահելի կետ, քնքշանքի տարածություն և մի շարք մարդկային բաներ՝ հաղագս առօրյայի ու ձանձրույթի:
Իսկ կի՞նը՝ տղամարդուց, աշխարհից ու կյանքից…
Թերևս հավասար պայմաններ բոլոր ոլորտներում անխտիր: Մարդիկ պիտի հնարավորություն ունենան փորձելու ամեն ինչ ու չունենան սահմանափակումներ՝ պայմանավորված սեռով, մաշկի գույնով, նիհար կամ կոլոտ լինելով:
Հիշում եմ՝ մեր գրքի նկարազարդողը ոնց էր ընդդիմանում, երբ պետք է նկարեր կին եպիսկոպոսի: Իր համար անթույլատրելի տարածք էր կինը մտել: Եկեղեցին դեռևս կնոջը համարում է անմաքուր, ու մուտքը թույլատրված է միայն տղամարդկանց: Այդպես Ամերիկայում «ապակե առաստաղն» էր գործում, որ նշանակում է՝ կինը կարող էր պաշտոնավարել, բայց կային սահմաններ, որից վեր կնոջը թույլատրված չէր գտնվել: Կամ, օրինակ, մինչև 1960-ականները դեռ հավատում էին, որ նավի վրա գտնվող կինը դժբախտություն է բերում: Ավելի վաղ դարերում շիկավարս կանայք համարվում էին վհուկներ, բայց դե ո՞նց մեղադրես պիգմենտների մասին գաղափար չունեցող մարդկանց:
Հավասարությունը թույլ կտա կնոջը ավելի կին լինել, տղամարդուն՝ ավելի տղամարդ, որովհետև, օրինակ, հուզվող տղամարդը ապացուցելու կարիք չի ունենա իր առնականությունը, տաբատ կրող կամ ընտրություններին մասնակցող կանայք մեզ այսօր բնավ տարօրինակ չեն թվում կամ պակաս կանացի: Հորինովի պատնեշները մենք պիտի ունակ լինենք վերացնել մեր միջից ու մարդավարի ապրենք:
Ո՞ր բույրն է Հասմիկին տանում մանկություն:
Խնձորի հոտը, մեղրի աննկատ բույրը հիշեցնում են ինձ տատիկիս այգին՝ կարմիր ու հյութեղ պտուղներով բեռնավորված խնձորենիների մեջ, բարձր կանաչ խոտերի մեջ վազվզող, ճոճանակով անվերջ վերուվարող, սենյակներից մեկում մահճակալի տակ թաքուն գիրք կարդացող բարձրաձայն, (այդ ժամանակ ես դեռ չգիտեի, որ կարելի է մտքում կարդալ ու ոչ մի կերպ չէի հասկանում, թե ոնց են դա անում), և խնձորի մառանն եմ հիշում, որ ամառ էր բուրում և է՛, ճռռացող դուռը, որի ետևում արկղերով խնձորներ են ու խնձորի հոտը՝ մեղմ, ստատիկ, առինքնող ու զուսպ, չմոռացվող երբեք ոչ մի ճանապարհի:
Ֆիլմերն ու ներշնչանքը…
Առանց ֆիլմ նայելու ինձ չեմ պատկերացնում, իսկ հիմա նաև օրը առանց սերիալի կորած օր եմ համարում:
Իսկ Հասմի՞կն ու սերը…
Ճանաչում են իրար դեմքով:
Ինչի՞ց է վախենում Հասմիկը:
Բոլոր տեսակի մանր բլոճներից ու շատոտուկներից, բզեզներից ու դառնագույն ցեցերից չի վախենում է, սարսափում է:
Կա՞ մի բան, որ խոստացել է Հասմիկը փոքրիկ Հասմիկին, բայց չի իրագործել…
Շատ բարձր տեղից մի օր թռչել, սովորել լողալ ու հեծանիվ քշել:
Վերջապես ի՞նչ է փնտրում Հասմիկը և այդպես էլ չի գտնում:
Բոլոր բանաստեղծները նույնն բան են փնտրում՝ բառ:
Ինչու՞ հենց կանայք դարձան նոր գրքի հերոսները:
Գործընկերոջս հետ՝ Արմինե Դանիելյանի, որ նաև գրքի համահեղինակն է, համակարծիք էինք մի հարցում. մեզանում կարող է համարվում տղամարդը, իսկ կնոջը թույլատրված է լինել անկարող, եթե չասենք պարտադրված: Ու եթե կինը կարող է, ապա տղամարդը նույնը պարտավոր է առնվազն անել, պատվի հարց է դառնում: Ու եթե մենք ներկայացնում ենք դպրոցահասակ երեխաներին տարբեր մասնագիտություններ ունեցող կանանց, ապա իգական սեռը ընդամենը ցույց է տալիս, որ կարող են բոլորը:
Նրանցից ում հետ կուզեիր ռինգում կռվել…
Ես կռվում եմ միայն սիրածներիս հետ, այլոց հետ սոլիդար եմ:
Ինչպես ասում էր տատս…
Բա ե՞րբ պիտի ամուսնանաս, երեխեք ունենաս, այ բալա…
Տանջվում ես «ճիշտ բառը» գտնելու համար, թե՞ հասմիկական նոր բառեր ես օգտագործում:
Պաշտում են տանջանքի էդ տեսակը ու վայելում թե՛ գտնելը, թե՛ հորինելը: Երկուսն էլ գտնելու մասին են:
Գիտեմ, որ սերիալներ ես սիրում նայել: Ո՞ր սերիալում կուզեիր նկարահանվել:
Ոչ մի, անտաղանդ դերասանները քչություն չեն անում, բայց կուզեի հայտնվել Դաունթըն աբբայությունում. անգլիական նրբավարությունը, խոսքի կոկիկությունն ու հին ձևերը կուզեի ապրել ինչ-որ մի շրջան: Կարճ շրջան:
Այսպիսին էր Հասմիկ Սիմոնյանը…
Լուսանկարները՝ Աննա Շաշիկյանի
Նկարահանման վայրը՝ Արվեստանոց բար-սրճարան
